Hơn 300.000 trẻ em 3-4 tuổi chưa được đến trường
Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, hiện nay có khoảng trên 300.000 trẻ em mẫu giáo chưa được đến trường, tập trung tại những nơi khó khăn, miền núi, biên giới, hải đảo, nơi có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi cao.
Công tác sắp xếp, bố trí trường lớp vẫn còn nhiều bất cập, hệ thống trường mầm non chưa đáp ứng được nhu cầu đưa trẻ đến trường.
Thiếu phòng học, cơ sở vật chất thiết bị, đặc biệt là thiếu đội ngũ giáo viên, buộc một số địa phương chỉ tập trung huy động hầu hết trẻ em mẫu giáo 5 tuổi, trong khi trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 4 tuổi được tiếp cận giáo dục mầm non còn ở mức thấp.
Điều 23 Luật Giáo dục 2019 nêu rõ, giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, đặt nền móng cho sự phát triển toàn diện con người Việt Nam.
Tuy nhiên, cấp học này còn nhiều hạn chế, trong đó, việc tiếp cận bình đẳng trong giáo dục mầm non chưa bảo đảm.
Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, vẫn còn hơn 40% trẻ em 3-4 tuổi, chủ yếu vùng khó khăn, đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, chưa được tiếp cận giáo dục mầm non.
Việc phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo (3-4 tuổi), gặp một số khó khăn do địa bàn trải rộng, nhiều điểm trường lẻ số trẻ ít nên khó bố trí giáo viên đứng lớp. Mặt khác, định biên giáo viên/lớp chưa đảm bảo; cơ sở vật chất thiết bị dạy học thiếu.
Đơn cử, tại Kiên Giang, tốc độ đô thị hóa ở một số địa phương kéo theo dân số tăng nhanh nhưng đầu tư cơ sở vật chất chưa theo kịp, ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục.
Theo ông Huỳnh Văn Hóa - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Kiên Giang, tỉnh đối mặt với một số vướng mắc như công tác quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông ở một số địa phương chưa phù hợp.
Còn tình trạng thiếu trường, lớp ở khu đô thị, công nghiệp; đất cho xây dựng trường học, nhất là ở thị trấn, thành phố chưa đủ. Tình trạng quá tải học sinh ở các trường mẫu giáo, mầm non cùng với thiếu biên chế kéo dài liên tục nhiều năm chưa có giải pháp khắc phục; nhiều cơ sở giáo dục mầm non phải hợp đồng giáo viên nhưng chỉ đảm bảo tỷ lệ 1 giáo viên/lớp dạy học 2 buổi/ngày…
Còn tại Bình Dương - một trong những địa phương có tốc độ đô thị hóa mạnh, do đó việc xây dựng hệ thống trường lớp mầm non đáp ứng con em công nhân các khu công nghiệp là thách thức với ngành Giáo dục.
Báo cáo đầu năm học 2023-2024 của Sở GD&ĐT Bình Dương cho thấy, toàn tỉnh có hơn 1.000 cơ sở giáo dục mầm non ở khu, cụm công nghiệp; trong đó 119 trường công lập, 323 trường tư thục, 579 cơ sở giáo dục mầm non độc lập tư thục với trên 13.600 cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên, riêng giáo viên hơn 7.000 người.
Các cơ sở giáo dục cơ bản bảo đảm về cơ sở vật chất, đáp ứng nhu cầu gửi trẻ của phụ huynh. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nhiều cơ sở giáo dục ngoài công lập phải đóng cửa bởi không có thu nhập để chi trả lương giáo viên và tiền mặt bằng...
Ngoài ra, tỉnh cũng đối mặt với tình trạng thiếu giáo viên nghiêm trọng (gần 3.000 người), tập trung chủ yếu là giáo viên mầm non tư thục. Đây là trở ngại, thách thức lớn trong việc bảo đảm an toàn cho trẻ và nâng cao chất lượng thực hiện chương trình giáo dục mầm non.
Bên cạnh những khó khăn chung về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, công tác phổ cập giáo dục mầm non còn nhiều bất cập bởi nhận thức của không ít phụ huynh chưa đúng, đặc biệt ở các vùng sâu, vùng xa, nông thôn còn quan niệm rằng, việc học mẫu giáo không quan trọng. Trẻ đến 6 tuổi là có thể vào học lớp 1 bình thường.
Theo báo cáo năm 2023, tỉnh Gia Lai có 265 trường mầm non (223 trường công lập, 7 trường dân lập, 35 trường tư thục, 221 nhóm độc lập tư thục) với 943 điểm trường lẻ.
Tỷ lệ huy động trẻ trong độ tuổi nhà trẻ vùng khó khăn ra lớp là 4,9%; huy động trẻ mẫu giáo ra lớp đạt 88,7%. Tỷ lệ huy động trẻ em trong độ tuổi nhà trẻ ở các vùng khó khăn hiện khá thấp, điều kiện dạy và học nhiều thiếu thốn.
Ngay tại TPHCM - trung tâm kinh tế lớn nhất của cả nước, dù cơ bản phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3-5 tuổi nhưng việc đảm bảo tỷ lệ huy động trẻ ra lớp ở độ tuổi này còn khó khăn, nhất là khu vực ngoại thành do tâm lý phụ huynh chưa muốn con ra lớp.
Đề xuất 3 nhóm chính sách
Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, việc xây dựng Nghị quyết Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi nhằm mục đích đảm bảo trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi được tiếp cận giáo dục mầm non có chất lượng;
Song song, chuẩn bị tốt về thể chất, trí tuệ, tình cảm, thẩm mỹ, ngôn ngữ và tâm lý sẵn sàng đi học, bảo đảm chất lượng để vào lớp một, góp phần vào thực hiện quyền của trẻ em.
Nghị quyết quy định về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi; một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư cơ sở vật chất trường lớp; ưu đãi thu hút đầu tư; ưu đãi, thu hút đối với giáo viên mầm non dạy các lớp mẫu giáo; chính sách cho trẻ em mẫu giáo học tại các cơ sở giáo dục mầm non.
Với mục đích nêu trên, đề nghị xây dựng Nghị quyết sẽ tập trung giải quyết 3 nhóm chính sách, cụ thể như sau:
Chính sách 1: Hoàn thiện chính sách ưu đãi đối với trẻ em mẫu giáo trong độ tuổi thực hiện phổ cập, đảm bảo tỷ lệ trẻ em trong độ tuổi mẫu giáo được huy động đến cơ sở giáo dục mầm non để được nuôi dưỡng, chăm sóc giáo dục theo Chương trình giáo dục mầm non.
Chính sách 2: Chính sách thu hút đội ngũ, ưu đãi đối với cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên mầm non thực hiện phổ cập giáo dục mầm non.
Chính sách 3: Đầu tư phát triển mạng lưới trường, lớp giáo dục mầm non, bổ sung cơ chế, chính sách phát triển mạng lưới trường lớp đáp ứng nhu cầu tới trường của trẻ em mẫu giáo.
