... giúp 4,9% lực lượng lao động trong độ tuổi là nông dân và lao động khu vực phi chính thức tham gia, tăng 10,2 lần so với năm 2017 - trước khi Ban chấp hành Trung ương ban hành Nghị quyết số 28-NQ/TW.
Cầm trên tay tháng lương hưu đầu tiên vào tháng 10/2024, ông Đào Văn Lưu (huyện Tiên Du, Bắc Ninh) vô cùng phấn khởi vì từ nay đã có lương hưu. Vốn xuất thân làm nông nghiệp, ông Lưu có thời gian dài gắn bó với ruộng đồng, sau đó làm công nhân nhà máy sản xuất giấy.
Song, doanh nghiệp trốn tránh nghĩa vụ đóng BHXH cho người lao động nên mãi đến năm 2005, ông Lưu mới được đóng BHXH khi đã 42 tuổi. Đến năm 2018, ông xin nghỉ việc khi mới đóng BHXH được 13 năm 4 tháng.
Thời điểm đó, ông đã tìm đến cơ quan BHXH với ý định rút BHXH một lần nhưng khi được nhân viên BHXH tư vấn, ông quyết định đóng thêm BHXH tự nguyện với số tiền đóng theo quý cũng không nhiều. Và nhờ sự kiên trì, đến giờ, ông Lưu đã có lương hưu, tuổi già không còn quá nặng gánh cơm áo gạo tiền.
Cũng như ông Lưu, ông Hoàng Minh Độ (phường Hoàng Văn Thụ, TP Bắc Giang) cũng được hưởng lương hưu hàng tháng nhờ tham gia BHXH tự nguyện. Ông từng là cán bộ công tác tại Trung tâm Văn hóa Điện ảnh tỉnh, đến tuổi nghỉ hưu mới có gần 14 năm đóng BHXH bắt buộc, còn thiếu 6 năm 2 tháng nữa mới đủ 20 năm đóng BHXH.
Sau khi tìm hiểu, ông quyết định đóng BHXH tự nguyện một lần cho số thời gian còn thiếu. Ngay sau đó, ông được nhận khoản lương hưu hơn 2,6 triệu đồng/tháng, đủ lo chi phí sinh hoạt cho bản thân và được cấp thẻ BHYT.
Bà Phạm Thị Hồng My (ấp Giồng Ngánh, xã Hiệp Mỹ Tây, huyện Cầu Ngang, tỉnh Trà Vinh) cũng là một trong những người hưởng lương hưu nhờ đóng BHXH tự nguyện.
Trước đây, bà My là Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Hiệp Mỹ Tây, có thời gian tham gia BHXH bắt buộc là 16 năm 11 tháng. Đến khi đủ tuổi hưởng chế độ hưu trí nhưng thời gian tham gia lại chưa đủ theo quy định, được cán bộ BHXH huyện tư vấn, bà đã chọn đóng BHXH tự nguyện để đủ điều kiện hưởng lương hưu.
Theo bà My, với thời gian còn thiếu là 3 năm 1 tháng, sau khi được tư vấn kỹ, bà chọn phương thức đóng một lần cho những năm còn thiếu với mức thu nhập lựa chọn làm căn cứ đóng là 5,45 triệu đồng, hàng tháng đóng bằng 22% mức lựa chọn và được ngân sách nhà nước hỗ trợ 10% (tính trên mức chuẩn nghèo khu vực nông thôn).
Trừ số tiền được ngân sách nhà nước hỗ trợ khi tham gia BHXH tự nguyện hơn 625.000 đồng, bà đã đóng một lần 48 triệu đồng và được hưởng lương hưu ngay sau khi đóng đủ thời gian 20 năm theo quy định. Hiện bà My hưởng lương hưu với mức 3,3173 triệu đồng.
Số tiền này đủ để bà trang trải cuộc sống, đồng thời còn được cấp thẻ BHYT suốt đời lên đến 95% nên không lo chi phí khám bệnh và thuốc.
Những câu chuyện trên cho thấy ngày càng nhiều người đã hiểu và quyết định từ bỏ ý định rút BHXH một lần, thay vào đó tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện đến khi đủ điều kiện hưởng lương hưu. Theo BHXH Việt Nam, đến thời điểm này, con số 2,3 triệu người tham gia BHXH tự nguyện thực sự đáng ghi nhận.
Cũng cần nhìn nhận sâu hơn vào số người được hưởng lương hưu từ chính sách này. Theo đó, cứ thêm một người được hưởng lương hưu tức là thêm một minh chứng cho thấy hiệu quả từ những nỗ lực tuyên truyền, vận động của cơ quan BHXH các địa phương, góp phần đem lại lợi ích bền vững cho cả quãng đời về già của người lao động.
Tuy nhiên, theo BHXH Việt Nam, việc vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện vô cùng khó khăn. Nếu vận động được những người chỉ phải đóng thêm khoảng 1 - 7 năm BHXH tự nguyện đã khó thì với nhiều người khác, nếu chỉ thuần túy tham gia BHXH tự nguyện (thời gian cần đóng khoảng 15 - 20 năm) càng khó hơn nhiều.
Đặc biệt, không chỉ thuyết phục, vận động người dân đăng ký tham gia mà quan trọng hơn là phải “giữ chân”, giúp người dân duy trì đóng trong suốt 15 - 20 năm cho đến khi đủ tuổi và đủ số năm đóng để hưởng lương hưu.
BHXH tự nguyện có giá trị nhân văn, ưu việt và đem lại nhiều lợi ích thiết thực cho người tham gia. Khi tham gia BHXH tự nguyện, người lao động sẽ được Nhà nước hỗ trợ một phần mức đóng theo quy định và được lựa chọn phương thức đóng linh hoạt, phù hợp thu nhập của bản thân như: Đóng định kỳ (hàng tháng; 3 tháng một lần; 6 tháng một lần;
12 tháng một lần; nhiều năm một lần (không quá 5 năm/lần); hoặc đóng 1 lần cho những năm còn thiếu (không quá 10 năm) để đủ điều kiện hưởng lương hưu. Bên cạnh quyền lợi khi hưởng chế độ hưu trí, người tham gia BHXH còn được hưởng nhiều chế độ, quyền lợi khác.
Từ ngày 1/7, người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng thêm trợ cấp thai sản. Bên cạnh việc hưởng lương hưu, người lao động tham gia BHXH khi đủ điều kiện nghỉ hưu còn được cấp thẻ BHYT miễn phí, hưởng các quyền lợi khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe trọn đời do Quỹ BHYT chi trả với mức hưởng là 95% (cao hơn mức hưởng trung bình của người tham gia BHYT theo hộ gia đình).
BHXH Việt Nam cho biết, mức hưởng lương hưu không phải mức cố định tại thời điểm nghỉ hưu mà định kỳ được điều chỉnh tăng theo chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế, giúp người hưởng có đủ khả năng trang trải chi phí trong cuộc sống.
Minh Vũ
Báo Lao động và Xã hội số 5
