BHXH Việt Nam vừa có văn bản gửi Bộ LĐ-TB&XH góp ý vào dự thảo Nghị định trên. Lý giải điều này, BHXH Việt Nam cho hay, doanh nghiệp (DN) có nhiều khoản phụ cấp, bổ sung trả cho NLĐ với các tên gọi đa dạng, phong phú hoặc gọi theo vùng miền dẫn đến khó xác định chính xác khoản nào làm căn cứ đóng BHXH. Việc bổ sung các khoản tiền không gắn với quá trình lao động, làm việc như đề xuất này còn tạo thuận lợi khi thực hiện.
Vì vậy, cơ quan này đề xuất bổ sung những khoản tiền không phải đóng BHXH sẽ thuận lợi hơn trong tổ chức thực hiện.
Cụ thể, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc không gồm các chế độ và phúc lợi khác như: Thưởng theo quy định tại điều 104 Bộ luật Lao động, tiền thưởng sáng kiến; tiền ăn giữa ca, hỗ trợ xăng xe, điện thoại, đi lại, tiền nhà ở, tiền giữ trẻ, nuôi con nhỏ;
Hỗ trợ khi người lao động (NLĐ) có thân nhân tử vong, có người thân kết hôn, sinh nhật, trợ cấp cho NLĐ có hoàn cảnh khó khăn khi bị tai nạn lao động (TNLĐ) - bệnh nghề nghiệp (BNN) và các khoản hỗ trợ, trợ cấp khác ghi thành mục riêng trong hợp đồng lao động theo quy định của pháp luật lao động…
Về truy thu, truy đóng BHXH bắt buộc, BHXH Việt Nam đề xuất cụ thể lãi suất làm cơ sở tính tiền lãi truy thu ở mức 0,03%/ngày để phù hợp, thống nhất cách tính với DN chậm đóng, trốn đóng.
Nếu chủ sử dụng lao động chưa đóng đủ số tiền phải đóng BHXH bắt buộc thì giải quyết chế độ, xác nhận thời gian đóng cho NLĐ tới thời điểm đã đóng BHXH.
Sau khi thu hồi số tiền phải đóng, cơ quan chuyên môn xác nhận, bổ sung thời gian đóng và điều chỉnh mức hưởng chế độ liên quan. Việc này phù hợp với nguyên tắc “đóng đến đâu, xác nhận đến đó”, đảm bảo tốt hơn quyền của NLĐ.
BHXH Việt Nam cũng cho biết, do chưa có mức trần đối với các khoản hỗ trợ như xăng xe, điện thoại, đi lại, nhà ở, giữ trẻ, nuôi con nhỏ, có chủ sử dụng lao động chia nhỏ quỹ lương, đẩy thu nhập của NLĐ vào các khoản nêu trên để trốn đóng BHXH. Việc này khiến cơ quan BHXH không đủ căn cứ chứng minh hành vi vi phạm hay kiến nghị khởi tố vi phạm.
Với DN nợ BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, BHYT, ngành BHXH đang phối hợp với cơ quan chức năng, công đoàn trong khởi kiện chủ sử dụng lao động ra tòa án dân sự, xử phạt vi phạm hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền truy cứu trách nhiệm hình sự.
Hiện BHXH Việt Nam và Bộ Công an đã có quy chế phối hợp về cung cấp hồ sơ, tài liệu các vụ việc trốn đóng, gian lận, trục lợi BHXH, BHYT…
Theo Luật BHXH 2024 có hiệu lực từ ngày 1/7, tỷ lệ đóng BHXH bắt buộc gồm: 3% tiền lương làm căn cứ đóng BHXH vào quỹ ốm đau và thai sản; 22% tiền lương làm căn cứ đóng BHXH vào quỹ hưu trí và tử tuất. Tỷ lệ đóng BHXH tự nguyện bằng 22% thu nhập làm căn cứ đóng BHXH vào quỹ hưu trí và tử tuất.
Căn cứ quy định tại Luật BHXH 2024, Nghị định 58/2020 và Quyết định 595/2017 của BHXH Việt Nam thì tỷ lệ đóng BHXH năm 2025 của DN và NLĐ như sau: Với lao động người Việt Nam, tỷ lệ đóng BHXH bắt buộc là 32%.
Trong đó, DN (người sử dụng lao động) đóng 21,5% gồm: 14% cho chế độ hưu trí, 3% cho chế độ ốm đau - thai sản, 0,5% cho chế độ TNLĐ-BNN; 1% bảo hiểm thất nghiệp và 3% BHYT. NLĐ đóng 10,5%, gồm: 8% vào quỹ hưu trí; 1% BH thất nghiệp và 1,5% BHYT.
Với lao động người nước ngoài, tỷ lệ đóng BHXH bắt buộc là 30%. Riêng đối với DN hoạt động trong các ngành nghề có nguy cơ cao về TNLĐ - BNN, nếu đủ điều kiện, có văn bản đề nghị và được Bộ LĐ-TB&XH chấp thuận thì được đóng vào quỹ bảo hiểm TNLĐ - BNN với mức thấp hơn là 0,3%.
Như vậy, tỷ lệ đóng BHXH bắt buộc năm 2025 của NLĐ Việt Nam là 10,5%. Tới đây, công thức tính mức tiền đóng BHXH bắt buộc của NLĐ Việt Nam được xác định như sau: Mức tiền đóng BHXH 2025 = 10,5% x Mức tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc.
Trong đó, mức tiền lương tháng đóng BHXH bắt buộc là tiền lương tháng, bao gồm mức lương theo công việc hoặc theo chức danh, phụ cấp lương cùng nhiều khoản bổ sung khác được thỏa thuận trả trong mỗi kỳ trả lương.
Trường hợp NLĐ ngừng việc vẫn hưởng tiền lương tháng bằng hoặc cao hơn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất: Đóng theo tiền lương được hưởng trong thời gian ngừng việc.
Theo quy định, mức lương đóng BHXH bắt buộc không thấp hơn mức lương tối thiểu vùng tại thời điểm đóng đối với NLĐ làm công việc hoặc chức danh giản đơn nhất trong điều kiện lao động bình thường.
Mức lương tối thiểu vùng đóng BHXH năm 2025 sẽ được áp dụng theo Nghị định 74/2024, cụ thể: Vùng 1 là 4.960.000 đồng; vùng 2 là 4.410.000 đồng; vùng 3 là 3.860.000 đồng; vùng 4 là 3.450.000 đồng.
Vũ Hằng
Báo Lao động và Xã hội số 23
