Thực hiện hỗ trợ nạn nhân thông qua nhiều hình thức
Thông tin được bà Nguyễn Thùy Dương, Phó cục trưởng Cục Phòng chống tệ nạn xã hội (Bộ LĐ-TB&XH) cho biết, việc hỗ trợ nạn nhân tuy được các cấp chính quyền quan tâm, cụ thể tại các địa phương đang thực hiện hỗ trợ nạn nhân thông qua nhiều hình thức. Hỗ trợ nạn nhân gắn với công tác tiếp nhận: hầu hết các trường hợp nạn nhân trở về chính thức, tự trở về hoặc được giải cứu đều nhận được sự hỗ trợ phù hợp.
Dịch vụ hỗ trợ chủ yếu là cung cấp nơi ăn nghỉ tạm thời, tư vấn tâm lý xã hội, đối với các trường hợp ốm đau, sức khỏe yếu được hỗ trợ chữa trị ban đầu; trợ cấp tiền tàu xe, tiền ăn khi trở về gia đình. Hỗ trợ tại cộng đồng: hỗ trợ pháp lý (làm thủ tục về hộ khẩu, cấp chứng minh thư nhân dân, giấy khai sinh), học nghề, hỗ trợ việc làm, học văn hóa và bảo vệ nạn nhân tố giác tội phạm.
Đối với một số nạn nhân, thông qua dự án tại Lào Cai, Hà Nội, TPHCM, Cần Thơ, An Giang được hỗ trợ tại Trung tâm, Nhà tạm lánh. Theo đó, các trường hợp nạn nhân bị mua bán trở về được cung cấp nơi ăn nghỉ, tư vấn tâm lý xã hội và được tiếp cận với các dịch vụ ngoài Trung tâm để học văn hóa, học nghề hoặc khám chữa bệnh theo nhu cầu và khả năng của đối tượng. Các nạn nhân được hưởng các dịch vụ này đạt tỷ lệ cao về hòa nhập cộng đồng. Tiêu biểu là mô hình Nhà nhân ái tại tỉnh Lào Cai.
Thời gian nạn nhân lưu trú tại Nhà nhân ái là từ 12 tháng trở lên, đến khi học xong phổ thông, học nghề, có việc làm thì hồi gia. Đơn cử, Nhà nhân ái Lào Cai sau gần 10 năm hoạt động, đã tiếp nhận và hỗ trợ cho hơn 200 nạn nhân bị mua bán trở về tái hòa nhập cộng đồng, gia đình an toàn.
Trong đó, 100% được chăm sóc sức khỏe, khám chữa bệnh mua bảo hiểm y tế, được tư vấn giáo dục kỹ năng sống, được học hết văn hóa phổ thông; 80% được học nghề, có việc làm ổn định; 70% đã xây dựng hạnh phúc gia đình ổn định cuộc sống; nhiều em đã tự tin trở thành người truyền thông trực tiếp bằng tiếng dân tộc mình trước các phiên chợ vùng cao và tại các trường học.
Ngoài ra, còn nhiều hình thức hỗ trợ nạn nhân buôn bán người, như: hỗ trợ thông qua các hoạt động lồng ghép, phòng ngừa và tái hòa nhập cộng đồng tại xã, phường, thị trấn; hỗ trợ thông qua các mô hình do các Dự án quốc tế hỗ trợ về kinh phí và kỹ thuật...
Đa dạng hình thức hỗ trợ
Theo quy định hiện nay, nạn nhân sau khi được tiếp nhận tại cơ sở bảo trợ xã hội, cơ sở hỗ trợ nạn nhân (gọi chung là cơ sở) được xem xét, trợ cấp quần áo, vật dụng sinh hoạt cá nhân cần thiết. Đồng thời, được hưởng các dịch vụ chăm sóc, hỗ trợ sau: bố trí nơi ăn, ở riêng biệt cho phụ nữ và trẻ em.
Đối với nạn nhân chưa có thẻ bảo hiểm y tế, trong thời gian lưu trú tại cơ sở được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí; hỗ trợ tiền thuốc thông thường; được tư vấn tâm lý, tham vấn cá nhân và nhóm; giới thiệu và liên hệ với các Trung tâm trợ giúp pháp lý để giúp nạn nhân tìm hiểu về các quy định của pháp luật, chính sách liên quan đến quyền và lợi ích của họ.
Song song, nạn nhân được giáo dục, hướng nghiệp; liên hệ, giới thiệu, hỗ trợ nạn nhân tham gia các chương trình dạy nghề miễn phí do các tổ chức, cá nhân cung cấp, trong hoặc ngoài cơ sở. Hỗ trợ cơ quan thi hành pháp luật phỏng vấn nạn nhân liên quan đến việc bị mua bán và bảo vệ quyền hợp pháp của nạn nhân trong quá trình tố tụng…
Sau khi được tiếp nhận, nạn nhân cũng được đánh giá khả năng tái hòa nhập cộng đồng về mức độ ổn định tâm lý, định hướng việc làm, quan hệ gia đình, môi trường cộng đồng, kỹ năng phòng ngừa tái bị mua bán để có sự hỗ trợ phù hợp. Sự kết hợp chặt chẽ với cơ quan công an, LĐ-TB&XH ở các địa phương để liên hệ với gia đình hoặc người thân của nạn nhân rất quan trọng trước khi họ trở về gia đình.
Tại cộng đồng, nạn nhân được miễn, giảm học phí và hỗ trợ chi phí học tập. Trường hợp nạn nhân học nghề trình độ sơ cấp và dưới 3 tháng được hỗ trợ một lần chi phí học nghề. Chi hỗ trợ một lần tiền trợ cấp khó khăn ban đầu đối với nạn nhân thuộc hộ nghèo khi trở về nơi cư trú mức tối thiểu là 1 triệu đồng/người.
Đối với nạn nhân trong thời gian chờ thu xếp về nước do cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài thực hiện được hỗ trợ tiền ăn, chỗ ở tạm thời cho nạn nhân; hỗ trợ quần áo, vật dụng sinh hoạt cá nhân cần thiết, trợ giúp phương tiện đi lại tại nước sở tại và các chi phí cần thiết khác liên quan đến cấp giấy tờ, làm thủ tục về nước như: lệ phí lưu trú quá hạn, lệ phí sân bay, lệ phí cấp giấy tờ về nước, chi phí bảo đảm an ninh, chi phí dịch thuật. Chi phí mua vé máy bay, tàu, xe đối với nạn nhân có nguyện vọng trở về nơi cư trú mà không có khả năng chi trả.