Tăng cường các dịch vụ xã hội, tập trung giải quyết việc làm
Theo các chuyên gia, để giải bài toán tái hòa nhập cộng đồng cho nạn nhân trong các vụ buôn bán người, trước tiên cần phải tăng cường các hỗ trợ xã hội. Công tác này bao gồm: phòng ngừa và can thiệp hỗ trợ cho các nạn nhân sau khi trở lại địa phương.
Trong đó, các cơ quan nhà nước và tổ chức xã hội đẩy mạnh hơn nữa tuyên truyền về các thủ đoạn của bọn buôn bán người cho các đối tượng nằm trong phạm vi ảnh hưởng. Đó là các nữ sinh trong các trường cấp 2, cấp 3, phụ nữ chưa có gia đình nằm trong độ tuổi sinh đẻ (18 - 30), nhất là các đối tượng ở vùng sâu, vùng xa, vùng lõm thông tin.
Bên cạnh đó, cần tăng cường các biện pháp hỗ trợ đối với các nạn nhân của tội phạm buôn bán người, chú trọng đầu tư nhiều hơn cho các dịch vụ xã hội. Các địa phương cần tăng cường đầu tư hạ tầng, cơ sở vật chất cho các nhà tạm lánh, các trung tâm bảo trợ xã hội. Để các nạn nhân khi có nhu cầu có thời gian, không gian phục hồi tâm lý, sức khỏe trước khi tái hòa nhập cộng đồng.
Để các nạn nhân của tội phạm buôn bán người thực sự tái hòa nhập cộng đồng, bên cạnh các dịch vụ hỗ trợ tâm lý, xã hội thì biện pháp căn cơ nhất vẫn là đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho các nạn nhân.
Theo Sở LĐ-TB&XH tỉnh Cao Bằng phân tích, quy định pháp luật hiện hành, nạn nhân buôn bán người được hỗ trợ học văn hóa, học nghề. Cụ thể, nạn nhân là người chưa thành niên thuộc hộ nghèo, nếu tiếp tục đi học, thì được hỗ trợ tiền học phí, tiền mua sách giáo khoa và đồ dùng học tập trong năm học đầu tiên; nạn nhân khi trở về địa phương, nếu thuộc hộ nghèo thì được xem xét hỗ trợ học nghề.
Tuy nhiên, trong thực tế, vấn đề đào tạo nghề cho nạn nhân gặp vô vàn khó khăn. Hiện nay, các nạn nhân buôn bán người chủ yếu là phụ nữ dân tộc thiểu số sống ở vùng sâu, vùng xa, điều kiện địa lý đi lại rất khó khăn. Trong khi đó, bản thân các nạn nhân này lại mang tâm lý mặc cảm, tự ti.
Minh chứng như ở Cao Bằng, có hơn 300km đường biên giới, dân số trên 52 vạn người, trong đó, có 20 vạn là phụ nữ trong độ tuổi lao động là nhóm dễ bị buôn bán người. Mỗi năm Cao Bằng cũng tiếp nhận hàng chục đối tượng là nạn nhân bị buôn bán người trong tỉnh và cả các tỉnh khác.
Để giúp nạn nhân tái hòa nhập cộng đồng, cán bộ làm công tác xã hội Cao Bằng đã đến gặp gỡ trực tiếp các đối tượng vận động họ đi học nghề. Tuy nhiên, số lượng đi học nghề cũng rất thấp, năm cao nhất chỉ có vài người, có năm không có đối tượng nào theo học.
Thêm nhiều chế độ hỗ trợ nạn nhân bị mua bán
Chia sẻ về giải pháp đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho nạn nhân của tội phạm buôn bán người, ông Cao văn Thành, Phó Cục trưởng Cục Phòng chống tệ nạn xã hội (Bộ LĐ-TB&XH) cho biết, trước hết chúng ta cần rà soát đối tượng bị buôn bán người, qua đó nghiên cứu các lớp dạy nghề phù hợp với trình độ của các nạn nhân.
Thống kê cho thấy, hầu hết nạn nhân sống ở khu vực vùng sâu, vùng xa nên việc giải quyết việc làm cho các nạn nhân cần được các cấp chính quyền ưu tiên, trong đó ngoài việc thực hiện các chính sách hỗ trợ, các tổ chức chính trị, đoàn thể cần quan tâm hướng dẫn, tạo thuận lợi cho họ tiếp cận với nguồn vốn vay phát triển sản xuất; giúp đỡ họ tìm được việc làm, xây dựng được mô hình kinh tế phù hợp với khả năng, thực tế ở địa phương để ổn định cuộc sống.
Luật Phòng chống mua bán người (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua đã bổ sung những quy định nâng cao chế độ hỗ trợ đối với nạn nhân so với quy định của luật hiện hành, gồm: tất cả nạn nhân có nguyện vọng trở về nơi cư trú được hỗ trợ các khoản chi phí đi lại và tiền ăn để trở về nơi cư trú; được xem xét hỗ trợ chi phí khám, chữa bệnh; được hỗ trợ để ổn định tâm lý; tất cả nạn nhân được trợ giúp pháp lý.
Đồng thời khi trở về nơi cư trú được xem xét hỗ trợ học nghề, tạo điều kiện để có việc làm, ổn định cuộc sống; tất cả nạn nhân được hỗ trợ một lần tiền trợ cấp khó khăn ban đầu; nếu có nhu cầu vay vốn để sản xuất, kinh doanh được xem xét cho vay tại Ngân hàng Chính sách xã hội theo các chính sách tín dụng ưu đãi; được hỗ trợ chi phí phiên dịch trong thời gian lưu trú tại cơ sở trợ giúp xã hội hoặc cơ sở hỗ trợ nạn nhân.
Việc sửa đổi, bổ sung này nhằm bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền của nạn nhân, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam hiện nay và trong thời gian tới.