Từ những khó khăn của Hà Nội…
Theo thông tin từ Sở LĐ-TB&XH Hà Nội, thành phố duy trì và triển khai 473 mô hình quản lý sau cai nghiện ma túy tại 457/579 xã, phường, thị trấn, trong đó:
Có 338 mô hình “Tình nguyện viên giúp đỡ người sau cai hòa nhập cộng đồng”; 98 mô hình “Quản lý, giáo dục, tư vấn, giúp đỡ người cai nghiện ma túy hòa nhập cộng đồng - Câu lạc bộ B93”;
36 mô hình “Điểm tư vấn, chăm sóc, hỗ trợ điều trị nghiện ma túy tại cộng đồng” và 1 đơn vị triển khai mô hình khác (mô hình Câu lạc bộ Phòng chống tội phạm ma túy).
Năm 2023 và 3 tháng đầu năm 2024, thành phố đã tổ chức cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng cho 39 người, giảm so với cùng kỳ hơn 200 người.
Riêng năm 2023, các đơn vị, địa phương đã vận động, đưa 1.020/960 người vào cai nghiện tự nguyện, đạt 106,25% kế hoạch năm, giảm 341 người so với cùng kỳ năm 2022. Ngoài ra, thành phố có 3 cơ sở cai nghiện tự nguyện đã cung cấp dịch vụ cai nghiện tự nguyện cho 934/1.000 người, tăng 33 người so với cùng kỳ năm 2022.
Theo đánh giá của lãnh đạo Sở LĐ-TB&XH Hà Nội, công tác cai nghiện ma túy tại các cơ sở cai nghiện của Thủ đô ngày càng được nâng cao về chất lượng, môi trường ngày càng thân thiện, công tác quản lý, giáo dục, dạy văn hóa, dạy nghề đổi mới, hiệu quả.
Tuy nhiên, công tác cai nghiện tại cộng đồng và quản lý sau cai nghiện vẫn còn nhiều hạn chế; 19/30 quận, huyện, thị xã chưa thực hiện việc cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng; người nghiện và gia đình thường trốn tránh, chưa tự giác khai báo tình trạng nghiện, không tự nguyện tham gia cai nghiện tại cộng đồng; nhiều người nghiện lang thang, gia đình khó khăn không có kinh phí thực hiện tự cai nghiện.
Trong khi đó, quy định về kinh phí hỗ trợ cho công tác cai nghiện tự nguyện chưa phù hợp…
Công tác quản lý người nghiện tái hòa nhập cộng đồng về địa phương còn nhiều khó khăn, rất ít người cai nghiện hoàn thành thời gian cai nghiện trở về trình báo với chính quyền địa phương để tiếp tục quản lý sau cai nghiện theo quy định, nhất là người nghiện ma túy không có nơi cư trú ổn định.
Công tác hỗ trợ tạo việc làm cho người sau cai nghiện tại nơi cư trú còn nhiều hạn chế, số người được hỗ trợ vay vốn, giải quyết việc làm chưa nhiều…
… đến những giải pháp tháo gỡ trong thời gian tới
Những khó khăn của Hà Nội cũng là vướng mắc của nhiều địa phương trong công tác cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình và cộng đồng. Theo Bộ LĐ-TB&XH, tính đến tháng 6, cả nước có 444 đơn vị đủ điều kiện cung cấp dịch vụ cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng ở 36 tỉnh, thành phố, trong đó có 439 đơn vị công lập và 5 đơn vị dân lập.
Trong 6 tháng đầu năm, cả nước đã tổ chức cai nghiện tại gia đình, cộng đồng cho 2.011 người ở 27 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Tuy nhiên, kết quả còn khá khiêm tốn. Nguyên nhân là do nhiều tỉnh, thành phố chưa quan tâm, chỉ đạo, bố trí nguồn lực để tổ chức thực hiện chính sách cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng.
Thêm vào đó, UBND cấp huyện (cơ quan được Luật Phòng, chống ma túy giao chủ trì việc tổ chức cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng) chưa thực sự vào cuộc, chưa xác định rõ trách nhiệm, thẩm quyền trong việc tổ chức thực hiện chính sách này ở địa bàn.
Ngoài ra, việc xây dựng hệ thống các cơ sở cung cấp dịch vụ cai nghiện ma túy tại cộng đồng gặp nhiều khó khăn. Đội ngũ cán bộ làm công tác tư vấn, hỗ trợ, quản lý cai nghiện ma túy tự nguyện ở cấp xã còn thiếu, chưa được đào tạo, tập huấn về các chính sách, quy trình theo cách tiếp cận mới của Luật Phòng, chống ma túy và Nghị định số 116/2021/NĐ-CP nên việc triển khai còn nhiều lúng túng.
Đặc biệt, một số người nghiện, gia đình người nghiện ma túy không có khả năng đóng góp chi phí cai nghiện, không có mặt tại nơi cư trú; gia đình người nghiện vẫn còn mặc cảm nên việc theo dõi, quản lý và tiếp cận, tư vấn cai nghiện gặp nhiều thách thức.
Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thời gian tới, Bộ LĐ-TB&XH tiếp tục nghiên cứu, đề xuất các giải pháp, nguồn lực để tổ chức thực hiện công tác cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng; có chính sách khuyến khích, thu hút tư nhân đầu tư, tham gia vào công tác cai nghiện và hỗ trợ người sau cai nghiện;
Thí điểm một số chính sách hỗ trợ hòa nhập cộng đồng cho người sau cai nghiện thông qua các mô hình hỗ trợ sinh kế đối với người sau cai, gia đình người sau cai nghiện thuộc hộ nghèo, cận nghèo tại một số tỉnh, thành phố.
Đồng thời, tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục, phổ biến pháp luật về phòng, chống ma túy sâu rộng đến người dân để nâng cao nhận thức, trách nhiệm tự nguyện cai nghiện và thực hiện tốt công tác quản lý sau cai nghiện;
Tổ chức rà soát, thống kê đầy đủ, chặt chẽ người sử dụng, người sau cai nghiện ma túy để tổ chức quản lý, điều trị cai nghiện và hỗ trợ sau cai nghiện ngoài cộng đồng.
Minh Anh
Báo Lao động và Xã hội số 83
