Điều đó đòi hỏi doanh nghiệp phải nắm rõ các quy định, cam kết.
Tận dụng quy tắc xuất xứ hàng hóa để hưởng thuế ưu đãi
Là một trong những ngành hàng xuất nhập khẩu chủ lực, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may trong 6 tháng đầu năm đạt trên 16,52 tỷ USD, tăng 5,04% so với 6 tháng đầu năm 2023. Trong đó, xuất khẩu sang EU chiếm 11,54% trong tổng kim ngạch, đạt gần 1,91 tỷ USD, tăng 1,63%.
Có được thành quả đó là do doanh nghiệp đã nắm bắt tốt cơ hội từ thị trường khi nhu cầu của người dân EU tăng lên. Bên cạnh đó, Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA) đã được doanh nghiệp tận dụng tương đối tốt, kể cả những quy định về xuất xứ hàng hoá, giúp hàng dệt may nâng cao sức cạnh tranh tại thị trường EU.
Để tận dụng tốt ưu thế từ các FTA, việc hiểu rõ và áp dụng hiệu quả quy tắc xuất xứ, bao gồm cả quy tắc xuất xứ cộng gộp là yêu cầu cấp thiết đối với cả cơ quan Hải quan và doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy thương mại quốc tế, nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập của nền kinh tế Việt Nam vào nền kinh tế khu vực và toàn cầu thành công.
Đơn cử, với quy tắc cộng gộp xuất xứ, hàng hóa được sản xuất tại một thành viên tham gia FTA, sử dụng nguyên liệu đầu vào có xuất xứ từ một hoặc nhiều thành viên khác vẫn được coi là có xuất xứ từ thành viên sản xuất cuối cùng và được hưởng ưu đãi đặc biệt thuế quan khi xuất khẩu sang các nước thành viên khác trong khối.
Đối với mặt hàng dệt may, theo cam kết tại EVFTA, bên cạnh việc đáp ứng tiêu chí khắt khe về chất lượng, để được hưởng lợi ích về cắt giảm thuế quan, các doanh nghiệp phải đảm bảo yêu cầu về nguồn gốc xuất xứ. Cụ thể, trước đây, quy tắc xuất xứ “từ vải trở đi”, tức là vải nguyên liệu được dùng để may quần áo phải được dệt tại Việt Nam hoặc các nước thành viên EU.
Tuy nhiên, phần lớn nguyên phụ liệu dệt may đang phải nhập khẩu từ các nguồn không phải là thành viên của EVFTA. Việt Nam đã đàm phán với các nước EU đưa vào Hiệp định EVFTA điều khoản cho phép doanh nghiệp Việt Nam được cộng gộp hàm lượng xuất xứ của nguyên liệu dệt may nhập khẩu từ Hàn Quốc (nước đã ký FTA với EU) vào sản phẩm dệt may sản xuất tại Việt Nam để được hưởng ưu đãi thuế quan khi xuất khẩu sang các nước EU.
Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, với cách xem xét xuất xứ hàng hoá linh hoạt như vậy, quy tắc cộng gộp xuất xứ sẽ giúp thúc đẩy thương mại nội khối, tăng cường chuỗi cung ứng khu vực, qua đó góp phần nâng cao sức cạnh tranh cho hàng hóa của các nước thành viên tham gia các FTA.
Doanh nghiệp còn lúng túng về xuất xứ hàng hóa
Nhiều lợi ích là thế nhưng đến nay rất nhiều doanh nghiệp chưa nắm rõ và tận dụng hiệu quả quy tắc cộng gộp xuất xứ. Theo bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI), trong quá trình trao đổi, VCCI nhận thấy không ít doanh nghiệp còn lúng túng về các quy tắc liên quan tới xuất xứ hàng hoá.
Ví dụ như Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) giữa ASEAN và 6 đối tác đã có FTA với ASEAN là Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Australia và New Zealand.
Hiện tất cả thành viên RCEP đều đã có hiệp định thương mại song phương hoặc đa phương với Việt Nam. Do đó, RCEP không có vai trò mở rộng thị trường xuất khẩu như một số Hiệp định FTA khác.
Tuy nhiên, Hiệp định RCEP mang lại lợi ích cho nhiều ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, nhất là dệt may và nông, thủy sản, khi xuất khẩu đến một số thị trường như Nhật Bản, Hàn Quốc… nhờ quy tắc xuất xứ được nới lỏng.
Theo các chuyên gia kinh tế, để Việt Nam tận dụng thành công cơ hội đến từ các FTA đã ký kết, chủ động trong "sân chơi" FTA thì cả cơ quan quản lý và doanh nghiệp đều phải nắm được "luật chơi".
Trước hết, bên cạnh việc nắm bắt được thông tin về cơ hội cũng như những tác động bất lợi để có sự chuẩn bị thích ứng thì doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ cam kết của các FTA. Đặc biệt là các cam kết liên quan đến lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, nhất là quy định về quy tắc xuất xứ.
Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý nhà nước như Tổng cục Hải quan, Bộ Công Thương, Hiệp hội ngành hàng cần nắm rõ các quy định về quy tắc cộng gộp xuất xứ cũng như yêu cầu về thủ tục liên quan.
Cập nhật thường xuyên thông tin thay đổi, quy định mới... nhằm giúp các cơ quan thực hiện đúng cam kết quốc tế trong khuôn khổ FTA, góp phần duy trì môi trường thương mại tự do, công bằng và minh bạch; hỗ trợ doanh nghiệp và hoạt động xuất nhập khẩu một cách hiệu quả nhất.
Khánh Vân
Báo Lao động và Xã hội số 92
