Người trồng kém vui
Năm ngoái, 40 cây vải nhà chị Vân (xã Thanh Sơn, huyện Sơn Động, Bắc Giang) cho doanh thu 150 triệu đồng. Năm nay, do mất mùa nên chỉ thu về 100 triệu đồng.
“Gia đình tôi trồng vải đã mười mấy năm nhưng chưa năm nào cây vải mất mùa như năm nay. Dù giá bán cao hơn mọi năm nhưng do sản lượng quá thấp nên doanh thu cũng sụt giảm”, chị Vân cho biết.
Tương tự, anh Huy (huyện Sơn Động, Bắc Giang) thông tin, hồi cuối năm đã nhìn thấy hoa vải nhưng chỉ sau một trận mưa rét thì hỏng hết. Với 300 gốc, sản lượng giảm hơn 90%. Mùa vải năm nay coi như mất trắng, dù giá cao cũng thua lỗ.
Chăm sóc bài bản và theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAp nhưng vườn vải của gia đình anh Tùng (xã Hồng Giang, huyện Lục Ngạn, Bắc Giang) cũng không tránh khỏi cảnh mất mùa.
Theo anh Tùng, 5ha vải nhà anh năm nay sản lượng dự kiến giảm khoảng 40% so với năm 2023. Với mức giá mà các doanh nghiệp xuất khẩu thu mua, dự kiến doanh thu bằng 80% của năm ngoái.
Bà Đồng Thị Thu Hương, Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Minh Tiến (Hưng Yên) cho biết, 400ha vải lai của hợp tác xã năm nay giảm 50% sản lượng.
Nếu năm ngoái hợp tác xã bán xô cả vườn với giá 15.000 đồng/kg, năm nay đang được các đơn vị phân phối trả 23.000 - 25.000 đồng/kg. Ước tính doanh thu năm nay của hợp tác xã giảm 20 - 30% so với cùng kỳ do sản lượng giảm mạnh, dù giá tăng cao.
Thống kê của Sở NN&PTNT Hưng Yên dự báo năm nay sản lượng đạt 13.000 - 14.000 tấn, giảm 30% so với năm ngoái. Tỉnh Bắc Giang có 30.000ha vải, mỗi năm thu 200.000 tấn. Năm nay, Sở NN&PTNT dự tính sản lượng giảm 50%, còn 100.000 tấn, trong đó một nửa là vải sớm. Tại Hải Dương sản lượng vải đạt khoảng 45.000 tấn, bằng 77% so năm trước.
Lý giải nguyên nhân vải mất mùa, Sở NN&PTNT các tỉnh cho rằng, thời tiết bất ổn khiến tỷ lệ vải thiều ra hoa thấp. Mùa đông năm ngoái có nhiệt độ bình quân cao hơn so với trung bình nhiều năm khoảng 1,5 độ C làm ảnh hưởng đến quá trình phân hóa mầm hoa cây vải.
Bên cạnh đó, thời tiết từ giữa tháng 1 đến nửa đầu tháng 2 năm nay có các đợt không khí lạnh ngắn, mưa nhỏ kéo dài làm độ ẩm không khí, đất cao khiến nhiều diện tích vải có hiện tượng ra lộc, ảnh hưởng đến năng suất.
Theo ông Lê Bá Thành, Phó giám đốc Sở NN&PTNT Bắc Giang, ngoài yếu tố thời tiết, năm ngoái vải cho sản lượng cao nên năm nay không còn nhiều "sức" để cho ra vụ thu hoạch bội thu nữa.
Tại Hà Nội, các sạp hàng bán vải thiều sớm chỉ đếm trên đầu ngón tay. Loại ngon nhất, mã đẹp, có giá từ 50.000 đến 60.000 đồng/kg; loại xấu mã hơn từ 30.000 đến 40.000 đồng/kg, cao gấp rưỡi so với năm ngoái.
Quả vải rộng đường xuất ngoại
Các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản cho biết, do các vùng vải ở Bắc Giang, Hải Dương đều mất mùa nên năm nay giá vải tăng nhưng vẫn có nhiều đơn hàng từ Nhật, EU, Mỹ...
Các doanh nghiệp đang điều chỉnh kế hoạch kinh doanh vì nguồn cung trên thị trường giảm, giá tăng gấp rưỡi so với cùng kỳ. Khi "cung giảm, cầu tăng" giá vải sẽ còn tăng cao trong thời gian tới. Tuy nhiên, nếu tăng quá bất thường, sẽ khó xuất khẩu vì vải thiều Việt Nam "không phải một mình một chợ" mà phải cạnh tranh với Trung Quốc, Mexico…
Giá vải xuất khẩu doanh nghiệp Việt Nam đã ký khoảng 8 USD/kg đối với thị trường Nhật Bản, 15 USD/kg đối với Mỹ, 10 USD/kg đối với Pháp, 6 - 6,5 USD/kg đối với Úc.
Theo Sở NN&PTNT tỉnh Bắc Giang, địa phương đã được cấp 221 mã số vùng trồng vải thiều xuất khẩu, với trên 17.700ha (hơn 50% diện tích). Trong đó, thị trường Trung Quốc nhiều nhất với 129 mã; Nhật Bản có 38 mã; Mỹ có 17 mã; Thái Lan 19 mã và Úc 18 mã...
Tại Hải Dương, vải thiều được trồng chủ yếu tại huyện Thanh Hà và có 198 mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu gồm 66 mã xuất đi Trung Quốc; 45 mã xuất đi Úc; 41 mã xuất đi Mỹ; 38 mã xuất Nhật Bản, 8 mã xuất Thái Lan.
Ông Nguyễn Quang Hiếu, Cục phó Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) cho biết, ngày 30/5, Bộ Nông - Lâm - Ngư nghiệp Nhật Bản (MAFF) cử 2 chuyên gia kiểm dịch thực vật sang Việt Nam để theo dõi quy trình đóng gói, xử lý và cấp chứng nhận cho các lô vải thiều xuất khẩu vào Nhật Bản.
Chuyên gia của MAFF sẽ có mặt tại cơ sở đóng gói vải thiều xuất khẩu tại Bắc Giang và Hải Dương. Theo yêu cầu của MAFF, vải thiều Việt Nam xuất khẩu vào Nhật Bản phải được đóng gói và xử lý xông hơi khử trùng bằng methyl bromide tại các cơ sở được Cục Bảo vệ thực vật và MAFF công nhận với liều lượng tối thiểu là 32 g/m³ trong 2 giờ, đảm bảo loại bỏ toàn bộ vi sinh vật, hóa chất (nếu có) tồn dư. Trong thời gian xử lý, các chuyên gia kiểm dịch thực vật của Nhật Bản và Việt Nam sẽ giám sát và đóng dấu chứng nhận cho từng lô hàng.
Vân Khánh
Báo Lao động Xã hội số 65
