Từ những tác phẩm điện ảnh kinh điển
Không biết đã bao nhiêu lần xem lại bộ phim “Cánh đồng hoang” của đạo diễn Hồng Sến và “Bao giờ cho đến tháng Mười” của Đặng Nhật Minh nhưng chị Nguyễn Hồng Thắm (TP Hòa Bình) vẫn xúc động như được xem lần đầu.
Những thước phim của ngày xưa tái hiện cuộc sống, chiến đấu của con người Đồng Tháp Mười, vùng Nam bộ một cách chân thực nhất, nhân bản nhất.
“Bộ phim Cánh đồng hoang mang đến cho tôi và nhiều thế hệ khán giả tình yêu, niềm tin vào cuộc đời và sống là học cách thích nghi để tồn tại. Những cảnh quay với kỹ thuật đơn sơ đã khắc họa chân thật cuộc sống và sự đấu tranh của con người.
Chính sự giản đơn nhưng sâu sắc, ý nghĩa đó đã mang lại cho bộ phim những giải thưởng danh giá nhất lúc bấy giờ như: Giải vàng liên hoan phim (LHP) quốc tế Matxcơva 1981; Giải Bông sen vàng LHP Việt Nam 1980. Và đến hôm nay, thể hệ trẻ như chúng tôi dù xem đi xem lại nhiều lần nhưng vẫn thích bộ phim này”, chị Thắm chia sẻ.
Theo chị Thắm, “Cánh đồng hoang” là bộ phim chiến tranh thành công khi thể hiện tinh thần “dựa vào sức dân mà đánh Mỹ”, một bản anh hùng ca của chiến tranh du kích, tạo nên đối lập giữa sự thô sơ và vũ khí hiện đại...
Không chỉ “Cánh đồng hoang”, bộ phim “Bao giờ cho đến tháng Mười” đã thắng giải đặc biệt của Ban giám khảo tại LHP quốc tế Hawaii năm 1985 và năm 2008 được kênh CNN bình chọn là 1 trong 18 bộ phim châu Á xuất sắc nhất của thế kỷ XX. Đây là một trong những bộ phim mang tính dân tộc và con người Việt Nam trong điện ảnh.
Những tác phẩm tiêu biểu của điện ảnh Việt Nam từ khi ra đời cho đến cuối những năm 80 của thế kỷ XX hầu hết đều là những bộ phim gắn với đề tài chiến tranh cách mạng, trong đó người lính xuất hiện là những nhân vật chính như "Chị Tư Hậu"; "Con chim vành khuyên"; "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm"; "Em bé Hà Nội"…
Đến góc nhìn của người trẻ về hậu chiến
Ngay cả khi đất nước thống nhất, đề tài chiến tranh vẫn là "mảnh đất màu mỡ" thu hút sự quan tâm của nhiều đạo diễn tên tuổi và họ đã đóng góp cho nền điện ảnh nước nhà nhiều tác phẩm nổi tiếng như: "Tướng về hưu" (đạo diễn, NSND Nguyễn Khắc Lợi); "Ngã ba Đồng Lộc" (đạo diễn Lưu Trọng Ninh); “Ký ức Điện Biên” (đạo diễn Đỗ Minh Tuấn)…
Bên cạnh những đạo diễn lão làng, điện ảnh Việt cũng ghi nhận sự vào cuộc hào hứng, nhiệt tình với đề tài người lính và chiến tranh cách mạng của những đạo diễn tâm huyết thuộc thế hệ 7x, 8x như Bùi Tuấn Dũng, Đặng Thái Huyền, Đinh Tuấn Vũ…
Họ đã ghi dấu ấn trong lòng khán giả với những bộ phim: "Đường thư"; "Những người viết huyền thoại" (Bùi Tuấn Dũng); "Người trở về" (Đặng Thái Huyền); "Truyền thuyết về Quán Tiên" (Đinh Tuấn Vũ).
Những bộ phim này đã mang đến không khí mới cho dòng phim vốn quen thuộc. Với cách nhìn mới mẻ, đa chiều của những người trẻ về lịch sử, với cách làm phim nhiều sáng tạo, hiện đại những bộ phim này đã chinh phục được khán giả trẻ - những người chưa từng "biết mặt chiến tranh".
Trong “Người trở về”, đạo diễn Đặng Thái Huyền đã tái hiện cuộc đời của nữ quân nhân Mây khi cô dũng cảm lao ra giữa bom đạn để đi lấy thực phẩm và thuốc men cứu đồng đội. Hòa bình lập lại, Mây trở về nhà đã bị gọi là liệt sĩ, còn người yêu đã đi lấy vợ.
Hay đó là đời sống nội tâm giằng xé của 3 cô gái thanh niên xung phong giữa rừng già trong "Truyền thuyết về Quán Tiên" được Đinh Tuấn Vũ kể với ngôn ngữ điện ảnh đầy xúc động... Những bộ phim ấy không chỉ nhận được sự yêu mến của khán giả mà còn được ghi nhận bằng những giải thưởng cao tại các LHP.
Như bộ phim "Những người viết huyền thoại" đã nhận được Bông sen Vàng cho phim truyện nhựa xuất sắc nhất, nam/nữ diễn viên chính xuất sắc nhất, biên kịch xuất sắc nhất tại LHP Việt Nam lần thứ 18...
Trong khi đó, đạo diễn Bùi Tuấn Dũng lại khẳng định được tài năng khi thực hiện “Những người viết huyền thoại”, tái hiện câu chuyện đầy bi tráng quanh việc lắp đặt đường ống dẫn dầu dài 5.000km xuyên Trường Sơn trong những năm tháng khốc liệt nhất của cuộc kháng chiến chống Mỹ (1968 - 1969).
Bên cạnh đường ống huyền thoại ấy là rất nhiều những con người anh dũng khác đã ngã xuống, máu của họ hòa vào đại ngàn Trường Sơn để đường ống dẫn dầu được hoàn thành, nối dài mãi vào chiến trường, đưa những đoàn quân ra trận.
Với phim “Đường thư”, Bùi Tuấn Dũng lại đưa khán giả trở về thời điểm lịch sử của dân tộc tại Khe Sanh mùa khô năm 1967, nơi diễn ra những trận đánh ác liệt trong chiến tranh chống Mỹ.
Dù không nhiều đạo diễn trẻ say mê đề tài chiến tranh cách mạng nhưng những tác phẩm kể trên là của những người trẻ dám dấn thân, nỗ lực thực hiện các bộ phim về đề tài chiến tranh để tạo ra sự lan tỏa, truyền cảm hứng tới người xem.
Vẫn là đề tài “cháy vé” rạp chiếu…
Là bộ phim nhà nước đặt hàng, phim về đề tài chiến tranh “Đào, phở và piano” của đạo diễn Phi Tiến Sơn được đầu tư kinh phí 20 tỷ đồng đã tạo nên hiện tượng phòng chiếu với doanh thu hơn 21 tỷ đồng vào đầu năm nay.
Lâu nay phim về đề tài chiến tranh, được Nhà nước đặt hàng thường bị gắn mác "cất kho", các rạp không muốn chiếu vì vắng khách và nếu có ra rạp cũng sớm rút khỏi.
Nhưng việc “Đào, phở và piano” thu được hơn 21 tỷ đồng tiền bán vé, bằng với số vốn Nhà nước đầu tư cho bộ phim này đã thực sự khẳng định một bộ phim về đề tài không mới, được làm một cách chỉn chu, có truyền thông tốt hoàn toàn có thể khuynh đảo rạp chiếu.
Phim lấy cảm hứng từ cuộc chiến 60 ngày đêm vào cuối năm 1946, đầu năm 1947 của quân dân Hà Nội “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”.
Phim đoạt giải Bông sen Bạc tại LHP Việt Nam lần thứ 23 tổ chức tại Lâm Đồng tháng 11/2023.
Theo đạo diễn Quốc Tuấn, để một bộ phim về đề tài chiến tranh, về người lính tạo được hiện tượng “cháy vé” không đơn giản. Thành công phòng vé của “Đào, phở và piano” cho thấy không phải giới trẻ không quan tâm phim lịch sử, đặc biệt là phim cách mạng, phim về người lính mà hễ phim hay là khán giả xem.
Đây cũng là động lực để các đạo diễn, đặc biệt là đạo diễn, biên kịch trẻ tiếp tục nuôi dưỡng niềm đam mê làm phim về người lính.
Vũ Khoa
Báo Lao động và Xã hội số kỷ niệm 77 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ
