Ô nhiễm môi trường và nguy cơ dịch bệnh sau lũ lụt
PGS.TS Trần Đắc Phu, Cố vấn cao cấp Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam cho biết, người dân ở những vùng bị ảnh hưởng do mưa, lũ rất dễ mắc các bệnh về đường tiêu hóa do nguồn nước, thực phẩm, điều kiện vệ sinh không bảo đảm.
Các bệnh thường gặp như nước ăn chân, các bệnh lý da liễu khác, cảm lạnh, cúm, đau mắt… Cũng do môi trường ẩm ướt, nước tù đọng ở các vật dụng nên sinh sản nhiều muỗi, vì vậy bệnh sốt xuất huyết rất dễ lây lan.
Các bác sĩ da liễu cũng lưu ý người dân phòng các bệnh về da như ghẻ, nấm da sau khi tiếp xúc với nước bẩn. Người dân nên rửa ngay bằng nước sạch, đặc biệt chú ý vệ sinh kỹ vùng kẽ ngón chân, kẽ ngón tay - những nơi dễ đọng nước và bụi bẩn.
Đồng thời, bảo đảm rửa sạch và lau khô hoàn toàn, tránh tình trạng ẩm ướt, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
Ngoài ra, không nên sử dụng các vật dụng như giày dép, quần áo khi còn ẩm. Tất cả vật dụng này cần được phơi nắng hoặc sấy khô hoàn toàn trước khi sử dụng, hạn chế tiếp xúc lâu dài với môi trường nước.
Nếu bắt buộc phải di chuyển trong trời mưa hoặc qua đường ngập, cần chuẩn bị sẵn áo mưa, giày chống thấm, ủng và găng tay để bảo vệ cơ thể.
Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TPHCM cũng có cảnh báo, để phòng bệnh sau mưa lũ, người dân cần rửa tay thường xuyên bằng xà phòng để ngăn vi khuẩn, virus tấn công cơ thể; tránh dùng tay chạm vào mắt, mũi, miệng vì đây là các điểm dễ nhiễm khuẩn, dùng khăn sạch lau mồ hôi và nhỏ mắt bằng nước muối sinh lý.
Đặc biệt, sau khi xảy ra lũ, lụt, thường xuyên để mắt đến trẻ em, không để trẻ em nghịch nước tại các nơi như cống thoát nước mưa, khe núi hoặc cống rãnh.
Khi trở lại ngôi nhà bị hư hỏng do lũ, lụt, người dân cần ngắt điện ở hộp cầu chì, aptomat hoặc cầu dao chính cho đến khi ngôi nhà của mình được làm khô an toàn; kiểm tra hệ thống gas;
Kiểm tra và tìm các nguy cơ có thể xảy ra cháy nổ; kiểm tra sàn nhà, cửa ra vào, cửa sổ và tường có vết nứt hoặc các hư hỏng khác, để đảm bảo ngôi nhà không có nguy cơ bị sập…
Một số bệnh thường gặp sau mưa bão và cách phòng, chống
Bệnh lây truyền qua đường tiêu hóa: Các bệnh thường gặp như tiêu chảy do vi khuẩn E.coli, tả, lỵ, thương hàn, bệnh viêm gan A. Bệnh xuất hiện do sử dụng nguồn nước không hợp vệ sinh, thực phẩm bị ô nhiễm.
Để phòng bệnh cần đảm bảo xử lý nước ăn uống, vệ sinh môi trường và vệ sinh cá nhân. Thực hiện nguyên tắc "Ăn chín, uống chín", đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm;
Đảm bảo đủ nuớc sạch cho ăn uống, sinh hoạt. Rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh; Xử lý tốt nguồn phân, chất thải, rác thải và xác động vật chết; Uống hoặc tiêm vắc xin phòng bệnh khi có chỉ định đối với các bệnh đã có vắc xin.
Bệnh đường hô hấp: Gồm các bệnh cảm lạnh, cúm, viêm họng, viêm đường hô hấp.
Để phòng bệnh cần giữ ấm khi thời tiết lạnh, nhất là ở trẻ em và người già; Hạn chế tiếp xúc với người có biểu hiện bị cúm, viêm đường hô hấp; Đảm bảo đủ dinh dưỡng; Chẩn đoán và điều trị kịp thời để hạn chế biến chứng và tử vong.
Bệnh về mắt: Các bệnh thường gặp gồm đau mắt đỏ, viêm bờ mi, viêm tuyến lệ.
Để phòng bệnh tuyệt đối không rửa mặt hoặc tắm bằng nước bẩn; Không để trẻ em tắm gội, chơi đùa với nước bẩn; Rửa tay bằng xà phòng với nước sạch; Không dùng chung khăn mặt và chậu chung với người bị đau mắt đỏ;
Ngoài ra, tra thuốc nhỏ mắt (Chloramphenicol 0,4% hoặc Argirol 1%) cho tất cả những người có nguy cơ tiếp xúc với nước bẩn; Chú ý diệt ruồi vì ruồi truyền bệnh đau mắt đỏ từ người bệnh sang người lành.
Bệnh ngoài da: Các bệnh thường gặp gồm nấm chân, tay, viêm lỗ chân lông, hắc lào, lang ben, ghẻ lở, mụn nhọt.
Để phòng bệnh, người dân không tắm gội và giặt quần áo bằng nước bẩn. Nếu không có nước giếng đã được khử trùng thì phải đánh phèn hoặc lọc nước bằng cát; Không mặc áo quần ẩm ướt;
Ngoài ra, không bơi lội, tắm gội hoặc chơi đùa trong nước ngập vì nước rất bẩn, ngoài gây bệnh ngoài da mà còn gây ra bệnh đường tiêu hoá do nuốt phải nước bẩn; Hạn chế lội vào chỗ nước bẩn tù đọng. Nếu bắt buộc phải lội vào nước bẩn thì ngay sau đó phải rửa ngay bằng nước sạch và lau khô, nhất là các kẽ ngón tay, ngón chân.
Bệnh do muỗi truyền: Bệnh thường gặp là sốt xuất huyết.
Để phòng bệnh cần ngủ màn, mặc quần áo dài phòng muỗi đốt kể cả ban ngày; Diệt lăng quăng, bọ gậy, xử lý các dụng cụ chứa nước không cho muỗi đẻ trứng; Phun hoá chất diệt muỗi ở các nơi có nguy cơ cao hoặc khu vực có ổ dịch sốt xuất huyết;
Khi bị sốt đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị. Không tự ý điều trị tại nhà.
Cách xử lý để có nước sạch sinh hoạt ở vùng bão lụt
Theo hướng dẫn xử lý nước mùa mưa lũ của Cục Quản lý Môi trường y tế, Bộ Y tế, ở những vùng ngập lụt sau bão, người dân cần triển khai thau rửa và khử trùng bể chứa, dụng cụ chứa nước ăn uống, sinh hoạt bằng chế phẩm khử khuẩn đã được Bộ Y tế cấp giấy chứng nhận đăng ký lưu hành còn hiệu lực để đảm bảo có nguồn nước sinh hoạt đảm bảo, phòng chống dịch bệnh.
Cụ thể, các hóa chất mà người dân có thể sử dụng để khử trùng nước, nước giếng như: Bột Cloramin B liều 10g/mét khối nước; Clorua vôi 20% liều 13g/mét khối nước; hoặc Clorua vôi 70% liều 4g/mét khối nước.
Người dân có thể sử dụng với xử lý nước giếng theo cách: Múc 1 gầu nước, hòa lượng hóa chất như trên vào, khuấy cho tan hết. Sau đó tưới đều gầu nước này vào giếng;
Thả cho gầu chìm sâu đến nửa cột nước rồi kéo lên, kéo xuống khoảng 10 lần cho hòa đều. Sau đó múc nước giếng đã khử trùng dội lên thành giếng để khử trùng. Để nước giếng trong khoảng 30 phút, sau đó có thể múc lên sử dụng được.
Người dân cần lưu ý, với nước đã xử lý khi múc lên vẫn chưa được trong hoàn toàn thì cần phải cho thêm bột Cloramin B để tiếp tục xử lý. Nước đã được khử trùng bằng Cloramin B vẫn phải đun sôi mới được uống.
Sau khi khử trùng, người dân ngửi thấy nước có mùi Clo thì việc khử trùng mới có tác dụng.
Cục Quản lý Môi trường y tế cũng hướng dẫn, nếu người dân không có hóa chất khử trùng nước, chỉ ăn uống nước đã đun sôi 10 phút trở lên và không ăn các loại rau sống rửa bằng nước chưa khử trùng.
Các bước làm trong nước bằng phèn chua: Sử dụng 1g phèn chua cho 20 lít nước. Hòa lượng phèn chua tương đương thể tích nước cần làm trong vào 1 gáo nước cho tan hết.
Đổ gáo nước vào chum, vại, lu, thùng... rồi khuấy đều. Sau đó, chờ 30 phút cho cặn lắng hết xuống đáy rồi gạn lấy nước trong.
Nếu người dân không có phèn chua thì có thể dùng vải sạch để lọc nước loại bỏ cặn bẩn, làm vài lần cho đến khi được nước trong.
Với nước ăn uống, quy trình xử lý chung như sau: Làm trong nước bằng phèn chua hoặc vải lọc. Khử trùng nước đã làm trong bằng Cloramin B hoặc Clorua vôi. Đun sôi lên và có thể sử dụng để ăn, uống.
