Một thế kỷ hiện thực hóa sứ mệnh tiên phong
Gần một thế kỷ (21/6/1925 - 21/6/2024) Chủ tịch Hồ Chí Minh, người thầy vĩ đại của nền báo chí cách mạng, người sáng lập, đặt nền móng, đào tạo, rèn luyện báo chí cách mạng Việt Nam, đã để lại di sản mẫu mực người làm báo, kho tàng lý luận vô giá cho nền báo chí nước nhà và đã hiện thực hóa trong thế kỷ qua.
Với sứ mệnh lịch sử của mình, báo chí góp phần thực hiện khát vọng lớn, giấc mơ lớn, tạo nên sức mạnh tinh thần dân tộc.
Trong tiến trình lịch sử cách mạng, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự dìu dắt của Bác Hồ, báo chí trở thành công cụ sắc bén tuyên truyền, bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc và nhân dân, bảo vệ giá trị nền tảng tư tưởng của Đảng, là cầu nối giữa Đảng với nhân dân, đóng góp vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đồng thời là vũ khí sắc bén để đấu tranh phản bác những quan điểm sai trái, thù địch chống phá Đảng, nhà nước, chế độ và nhân dân.
Ngay từ buổi đầu thành lập, Đảng ta xác định báo chí là một mặt trận, mặt trận quan trọng trong lĩnh vực văn hóa, tư tưởng và mỗi nhà báo là một chiến sĩ trên mặt trận ấy. Chỉ sau 5 năm khi tờ báo Thanh niên mở đường, đã có 50 tờ báo và tạp chí ra đời.
Quá trình hình thành, phát triển và đổi mới, báo chí cách mạng Việt Nam tiến bộ mạnh mẽ cả về nội dung và hình thức, từng bước đổi mới để thích ứng với sự phát triển của công nghệ thông tin, truyền thông.
Theo thống kê của Bộ TT&TT, tính đến tháng 12/2023 cả nước có 6 cơ quan truyền thông đa phương tiện, 127 cơ quan báo, 671 tạp chí (kể cả tạp chí khoa học và tạp chí văn học nghệ thuật), 72 cơ quan đài phát thanh - truyền hình; khoảng 41.000 người hoạt động trong lĩnh vực báo chí, trong đó hơn 16.000 người làm trong khối phát thanh - truyền hình; số nhà báo được cấp thẻ kỳ hạn 2021 - 2025 là 20.508 người.
Trong 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, đã có hơn 500 nhà báo liệt sĩ ngã xuống trên khắp các chiến trường vì lý tưởng giải phóng dân tộc và sự nghiệp báo chí.
Với sứ mệnh tiên phong, đồng hành cùng dân tộc, báo chí cách mạng Việt Nam trở thành công cụ sắc bén của Đảng, Nhà nước, các đoàn thể chính trị xã hội, là diễn đàn tin cậy của nhân dân.
Các cơ quan báo chí, các nhà báo tin tưởng tuyệt đối, trung thành với sự nghiệp cách mạng của Đảng, Nhà nước, luôn giữ đúng tôn chỉ mục đích của báo chí, cổ vũ phong trào hành động cách mạng của nhân dân.
Những người làm báo hôm nay đang có mặt trên các “điểm nóng” trên mặt trận sản xuất, bảo vệ đất nước, phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, chống tiêu cực, tham nhũng, phá hoại nền tảng tư tưởng của Đảng, lũng đoạn Nhà nước, đáp ứng yêu cầu thông tin của công chúng, xứng đáng với lời căn dặn của Bác Hồ về trách nhiệm nghĩa vụ của “người chiến sĩ cách mạng” làm báo trong thời đại Hồ Chí Minh.
Ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh với báo chí cách mạng Việt Nam trong thời đại mới
Tờ báo Thanh niên do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập ra số đầu tiên ngày 21/6/1925 - dấu mốc mở đầu cho sự ra đời của nền báo chí cách mạng Việt Nam. Cả cuộc đời của Bác có nhiều định hướng xây dựng cho nền báo chí cách mạng nước nhà.
Bác cho rằng, nhà báo cũng phải là chiến sĩ cách mạng. Để làm tròn nhiệm vụ vẻ vang của mình, cán bộ, phóng viên cần phải tu dưỡng đạo đức cách mạng, nâng cao lập trường tư tưởng, bồi dưỡng nghiệp vụ và văn hóa, chú trọng học tập chính trị để nắm vững chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Chính phủ, đi sâu vào thực tế để hiểu tâm tư, nguyện vọng của nhân dân.
Trong đó điều lớn lao nhất mà Bác đã kết tụ thành ước nguyện trước lúc đi xa: “Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới”.
Đó là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân cũng là sự nghiệp của báo chí nước nhà, nên với báo chí, Người luôn yêu cầu “Cán bộ báo chí phải là chiến sĩ cách mạng, cây bút, trang viết là vũ khí của họ”. “Ngòi bút của các bạn cũng là những vũ khí sắc bén trong sự nghiệp phò chính, trừ tà”…
Trong gần 50 năm cầm bút Bác đã viết hơn 2.000 bài báo, 276 bài thơ với gần 200 bút danh, trong đó mỗi con chữ là những trăn trở về con đường cứu nước, giúp dân. Mỗi bài viết là lời hiệu triệu, truyền bá lý tưởng cộng sản và con đường giải phóng dân tộc.
Người đã để lại nhiều bài học quý giá về nghề báo, kỹ năng làm báo cách mạng cho thế hệ hôm nay. Đối với Người, chức năng nhiệm vụ của báo chí là “tuyên truyền, huấn luyện, giáo dục, tổ chức dân chúng” bằng phương tiện thông tin và các thủ pháp nghề nghiệp.
Quá trình phát triển của báo chí chứng minh rằng mỗi khi gặp khó khăn, ý chí và tinh thần đoàn kết của người dân Việt Nam lại quy tụ thành sức mạnh vượt qua mọi hiểm nguy để giành thắng lợi to lớn.
Ngày nay báo chí có mặt trong mọi hoạt động cuộc sống thường ngày, tích cực nêu gương tốt, việc tốt, có khi phải ẩn mình trong những thiếu thốn, vất vả để tìm tòi chứng cứ, phát hiện những thủ đoạn, chiêu trò lừa đảo, đưa ra ánh sáng những biểu hiện tham ô, tham nhũng, phá rừng, xả thải nước ô nhiễm chưa qua xử lý, phá hoại môi trường, bạo hành trẻ em…
Báo chí trở thành lực lượng quan trọng tham gia quản lý đất nước, quản lý xã hội, sinh hoạt văn hóa, nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân. Trách nhiệm của nhà báo chính là cách làm cho xã hội tốt đẹp hơn. Đó chính là sức sống tư tưởng Hồ Chí Minh sáng mãi với báo chí cách mạng Việt Nam.
Sức mạnh báo chí kỷ nguyên số
Báo chí không chỉ là công cụ quan trọng trong hoạt động cách mạng, mà còn là vũ khí sắc bén thúc đẩy sự phát triển tiến bộ xã hội. Thực tế cho thấy, sự dịch chuyển từ “thế giới thực” sang “thế giới ảo” là sự dịch chuyển vĩ đại nhất trong lịch sử nhân loại.
Trong cuộc dịch chuyển này thách thức và cơ hội luôn song hành với nhau. Công nghệ số, chuyển đổi số và báo chí truyền thông số có vai trò đặc biệt quan trọng trong sự chuyển đổi này.
Cái gốc của báo chí là phản ánh trung thực dòng chảy chính của xã hội, tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, lan tỏa năng lượng tích cực, tạo sự đồng thuận và niềm tin xã hội, khơi dậy khát vọng Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, góp phần tạo ra sức mạnh tinh thần cho Việt Nam bứt phá vươn lên, thì chính báo chí đã nhận về mình sứ mệnh mới, sứ mệnh của người đi tiên phong, góp phần kiến tạo nguồn lực nội sinh, kích hoạt nguyên khí quốc gia để thực hiện một giấc mơ lớn, một khát vọng lớn.
Đúng như Đại hội XIII của Đảng đã xác định: “Nhiệm vụ của báo chí là khơi dậy khát vọng này ở tất cả mọi người dân Việt và từ khát vọng này thành sức mạnh tinh thần và từ sức mạnh tinh thần này thành hành động phát triển đất nước”.
Để hiện thực hóa những nội dung của nghị quyết, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 348/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược chuyển đổi số báo chí đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 (xác định quan điểm, mục tiêu, nguồn lực và các bước đi phù hợp sự phát triển công nghệ và kinh tế đất nước).
Chiến lược chuyển đổi số báo chí nhằm mục tiêu xây dựng các cơ quan báo chí theo hướng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại. Qua đó làm tốt sứ mệnh thông tin, tuyên truyền phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng, sự nghiệp đổi mới đất nước, đảm bảo vai trò dẫn dắt, định hướng dư luận xã hội, giữ vững chủ quyền thông tin báo chí trên không gian mạng.
Dù báo chí số rất hiện đại, nhưng vẫn không ngoài mục đích phục vụ nhân dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng đinh: “Một tờ báo không được đại đa số (dân chúng) ham muốn thì không xứng đáng là một tờ báo”. Thấm nhuần tư tưởng của Người, ngày nay, việc học tập, tu dưỡng, rèn luyện nghề nghiệp cũng như rèn luyện bản lĩnh của người cầm bút là một quá trình liên tục không có điểm dừng.
Dũng cảm “phò chính”, “trừ tà” để mỗi nhà báo có thể tự hào nói rằng “chúng tôi là những người làm báo vì nhân dân, vì đất nước, là báo chí chân chính thực hiện sứ mệnh thiêng liêng, to lớn của mình - của một nền báo chí cách mạng được Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, rèn luyện để phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc và sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân”.
Trần Công Huyền
Báo Lao động Xã hội số đặc biệt Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam 21/6