Chương trình gồm các hoạt động: Trưng bày về các phong tục dân gian truyền thống, nghi lễ trong cung đình ngày Tết Đoan Ngọ, thực hành 2 nghi lễ đặc sắc ngày Tết Đoan Ngọ trong cung đình (nghi lễ cúng tế tổ tiên và nghi lễ ban quạt), thực hành phong tục dân gian "giết sâu bọ" và trình diễn, giao lưu nghệ thuật thưởng trà.
Hàng năm, cứ đến ngày mùng 5/5 (âm lịch), từ chốn cung đình cho đến những miền quê, người người hân hoan đón Tết Đoan Ngọ. Trong cung đình, Tết Đoan Ngọ được các vương triều tổ chức trang trọng với những lễ nghi tôn nghiêm. Đây cũng là dịp để nhà vua, hoàng tộc sửa soạn lễ phẩm dâng tiến tổ tiên và các bậc sinh thành.
Theo thông lệ, Tết Đoan Ngọ cũng là dịp các bề tôi được ban thưởng. Tết Đoan Ngọ diễn ra đúng vào lúc thời tiết nóng nực, chiếc quạt là vật dụng làm mát vô cùng thiết yếu, nên ngoài ban yến, nhà vua còn tiến hành ban quạt.
Những phong tục này sẽ được tái hiện một cách chân thực và dung dị thông qua không gian thờ cúng và không gian trưng bày các loại thảo mộc, túi thơm. Khu trưng bày đã làm gợi nhớ đến hình ảnh 2 khu phố cổ quen thuộc là Thuốc Bắc và Hàng Mụn.
Vào mỗi dịp Tết Đoan Ngọ, người dân kinh thành Thăng Long xưa lại nhộn nhịp đi mua chỉ ngũ sắc, túi thơm trên phố Hàng Mụn về đeo cho trẻ con; mua lá thảo mộc về làm trà đun nước uống, mua thảo dược về phòng bệnh...
Bên cạnh không gian trưng bày các phong tục dân gian truyền thống, các nghi lễ cúng tế tổ tiên, lễ thiết triều, lễ ban quạt trong cung đình cũng được diễn giải qua tranh vẽ và mô hình hiện vật phỏng dựng.
Để chuẩn bị cho lễ ban quạt của nhà vua, triều đình đã giao: "Hộ phiên phát phái cho 6 cung Ngự dụng lĩnh tiền công giao cho xã Đào Xá làm và sơn".
Đào Xá là làng của những người mang họ Đào, xưa chuyên làm quạt nên còn được gọi là Đào quạt, không chỉ làm các loại quạt để bán mà còn được triều đình chọn làm những chiếc quạt quý, với kỹ thuật tinh xảo dành riêng cho vua, quan, quý tộc và thương nhân giàu có như: Quạt ngà, quạt đồi mồi, quạt gỗ quý...
Sau này, người dân của làng di chuyển lên đất kinh kỳ làm và buôn bán quạt, lập phố Hàng Quạt ở kinh thành Thăng Long. Gian trưng bày một số loại quạt phỏng dựng của tầng lớp vua quan quý tộc và các loại quạt thông thường của người dân giúp du khách có cái nhìn rõ hơn về văn hóa sử dụng quạt của người xưa.
Điểm nhấn của chương trình là thực hành nghi lễ cung đình. Nghi lễ cúng tế tổ tiên và lễ ban quạt là 2 nghi lễ đặc sắc, chứa đựng ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện lòng biết ơn đối với tổ tiên và sự quan tâm đến bề tôi của nhà vua.
Đặc biệt, hoạt động thực hành phong tục dân gian “giết sâu bọ” được tổ chức ngày 6/6 tại Lầu Bát giác, cổng Đông, Khu di sản Hoàng thành Thăng Long không chỉ là cách phòng bệnh dân gian lâu đời của cha ông nhằm giải nhiệt, tiêu độc, bảo vệ sức khỏe con người trước thời tiết oi nực của mùa hè mà còn là nét đẹp văn hóa trong nghệ thuật ẩm thực của người Việt.
Tại đây, nghệ nhân ẩm thực Ánh Tuyết sẽ giao lưu, trò chuyện giúp du khách và các bạn trẻ hiểu rõ hơn phong tục này.
Bên cạnh đó, trong chuỗi hoạt động còn diễn ra trình diễn, giao lưu nghệ thuật thưởng trà cung đình. Các nghệ nhân sẽ chia sẻ những câu chuyện hay, bí quyết ướp trà, pha trà, thưởng trà đặc sắc... truyền tải tri thức, sự hiểu biết và niềm vui đến du khách
Vũ Hà
Báo Lao động Xã hội số 66
