Có thể gây nghiện theo phản xạ
Các nghiên cứu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã chỉ ra, do cơ thể trẻ em vẫn đang phát triển nên có nguy cơ bị các vấn đề sức khỏe do khói thuốc lá hoặc TLĐT cao hơn người trưởng thành gấp nhiều lần.
Cũng như thuốc lá truyền thống, TLĐT chứa nicotin - chất gây nghiện cao đặc biệt nguy hiểm cho sức khỏe của phụ nữ mang thai, trẻ em, thanh thiếu niên.
Ngoài nicotine, hương liệu trong TLĐT có thể chứa các hóa chất độc hại khác, thậm chí còn pha trộn cả chất gây nghiện để tăng cảm giác cho người dùng. Mùi thơm hấp dẫn của TLĐT lại khiến những người xung quanh, kể cả trẻ em cũng không cảm thấy khó chịu.
Thậm chí nhiều trẻ em còn thích thú và hít nhiều hơn do nhịp thở của trẻ em nhanh hơn người trưởng thành. Nếu tiếp xúc thường xuyên, trẻ có thể hình thành phản xạ có điều kiện, liên kết mùi hương với cảm giác dễ chịu, từ đó dẫn đến nghiện.
Nguy cơ cao hơn mắc phải các bệnh nguy hiểm
Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy, dung dịch và khói TLĐT chứa nhiều hợp chất nguy hiểm như chất hữu cơ dễ bay hơi, các chất gây ung thư, kim loại nặng (nicken, thiếc, chì).
Trong số đó, diacetyl - chất tạo hương vị - được xác định có liên quan đến bệnh phổi ở cả trẻ em và người lớn. Tiếp xúc với TLĐT, dù chủ động hay thụ động, có thể gây ra:
- Hen suyễn hoặc các triệu chứng tương tự hen suyễn.
- Rối loạn hành vi, bao gồm tăng động giảm chú ý (ADHD), lo âu hoặc trầm cảm.
- Nhiễm trùng tai giữa dẫn đến suy giảm thính lực, thậm chí tổn thương vĩnh viễn.
- Các bệnh đường hô hấp, làm trầm trọng tình trạng dị ứng, giảm chức năng phổi - một nguyên nhân phổ biến gây tử vong ở trẻ em toàn cầu.
- Chậm phát triển thể chất và nhận thức, ảnh hưởng sức khỏe lâu dài.
- Tổn thương não bộ và hệ thần kinh do tác động từ nicotine và các kim loại nặng tích tụ trong cơ thể, ảnh hưởng đến các cơ quan quan trọng như thận và gan.
Ngoài ra, dung dịch TLĐT còn có nguy cơ gây ngộ độc cho trẻ em khi nuốt phải hoặc tiếp xúc qua da. Các triệu chứng ngộ độc nicotine bao gồm đổ mồ hôi, chóng mặt, nôn mửa và nhịp tim tăng nhanh.
Dù TLĐT mới xuất hiện khoảng một thập kỷ, nhưng nhiều nghiên cứu đã chứng minh các ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe trẻ em, cả trong ngắn hạn và dài hạn. Việc hít khói TLĐT thường xuyên có thể dẫn đến rối loạn chức năng tim mạch, suy giảm miễn dịch, tăng nguy cơ đau thắt ngực, đột quỵ, thậm chí tử vong.
Trẻ cần được giám sát và tư vấn sớm
Khoa Sức khỏe vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương, năm nào cũng tiếp nhận, cấp cứu cho nhiều trường hợp là trẻ em có liên quan đến TLĐT. Các em thường rơi vào trạng thái kích thích, loạn thần, ảo giác hoặc khó thở, co giật do tác động của các chất có trong TLĐT.
Các mẫu dung dịch TLĐT mà trẻ đã sử dụng khi gửi đến Viện Pháp y Quốc gia để tìm độc chất đã cho thấy có thành phần của một số chất gây nghiện.
Điểm chung của các trường hợp này đều xuất phát từ việc trẻ thiếu sự quan tâm, giám sát của gia đình, cộng với tâm lý đua đòi, tụ tập với bạn bè lớn tuổi hơn. Ban đầu, các em chỉ thử hút để tỏ ra "người lớn", nhưng nhanh chóng hình thành thói quen tự mua và lén lút sử dụng.
Theo các chuyên gia, trẻ em ít có khả năng sử dụng TLĐT hơn nếu được tư vấn sớm về tác hại. Việc tạo môi trường không khói thuốc, cùng với hình mẫu tích cực từ cha mẹ, người chăm sóc không hút thuốc, sẽ giúp hạn chế nguy cơ trẻ hình thành thói quen xấu này khi trưởng thành.
Bảo vệ trẻ em khỏi những tác động nguy hiểm của TLĐT không chỉ là nhiệm vụ của riêng ai. Vì tương lai của thế hệ trẻ, các gia đình, cộng đồng và Chính phủ cần đồng lòng hành động để ngăn chặn sự lan rộng của TLĐT trong giới trẻ. Sức khỏe và cuộc sống của hàng triệu trẻ em đang phụ thuộc vào những quyết định và hành động hôm nay.
Xuân Quang
Ấn phẩm Vì trẻ em số 23