Tết cổ truyền không chỉ là một dịp lễ quan trọng trong tâm thức người Việt, mà còn là dấu ấn văn hóa đặc thù, phản ánh chiều sâu truyền thống, gắn kết gia đình và lòng tự hào dân tộc.
Dù xã hội thay đổi qua từng giai đoạn lịch sử, Tết vẫn giữ vững vị trí thiêng liêng trong lòng mỗi người Việt.
Tết và cội nguồn
Khi nhắc đến bản sắc văn hóa Việt Nam, Tết Nguyên đán luôn là biểu tượng không thể thiếu. Qua hàng nghìn năm lịch sử, Tết không chỉ đơn thuần là một kỳ nghỉ lễ mà còn mang đậm dấu ấn văn hóa với nhiều phong tục tập quán như thờ cúng tổ tiên, dâng hương đền chùa, chúc Tết, mừng tuổi...
Những nghi thức này không chỉ thể hiện lòng biết ơn đối với thế hệ đi trước mà còn gửi gắm hy vọng vào phúc, lộc, may mắn và một năm mới an khang, thịnh vượng.
Một trong những giá trị lớn nhất của Tết là tính đoàn viên, đặc biệt trong xã hội Việt Nam truyền thống, nơi gia đình được xem là nền tảng cốt lõi. Tết là dịp để con cháu, dù đi xa làm ăn hay học tập, cũng cố gắng sắp xếp thời gian trở về quê hương.
Những bữa cơm sum họp, khoảnh khắc cả nhà cùng gói bánh chưng, bánh tét hay cùng nhau dọn dẹp, trang hoàng nhà cửa trước giao thừa đã trở thành ký ức đẹp trong lòng mỗi người. Tết không chỉ là dịp để gắn kết tình thân mà còn là cơ hội hàn gắn những rạn nứt, để các thành viên trong gia đình cùng nhau nhìn về một tương lai tốt đẹp hơn.
Trong xã hội hiện đại, khi nhiều người trẻ di cư đến các đô thị lớn hoặc ra nước ngoài học tập và làm việc, áp lực công việc đôi khi khiến họ không thể trực tiếp về quê ăn Tết. Tuy nhiên, tinh thần hướng về gia đình trong những ngày đầu xuân vẫn luôn hiện hữu.
Các hình thức “chúc Tết online” hay gửi quà Tết qua dịch vụ vận chuyển đang trở nên phổ biến. Dù không thể thay thế hoàn toàn cảm giác ấm áp khi ở bên nhau, những hành động này cho thấy người trẻ không lãng quên cội nguồn. Nhờ sự hỗ trợ của công nghệ, nhiều gia đình còn tổ chức họp mặt trực tuyến để chia sẻ niềm vui, cùng nhau đón giao thừa qua màn hình.
Tết truyền thống trong xã hội hiện đại
Trong thời đại toàn cầu hóa, giới trẻ Việt Nam không ngừng sáng tạo trong cách tiếp cận Tết cổ truyền. Họ kết hợp giữa giá trị truyền thống và những nét hiện đại, góp phần quảng bá văn hóa Tết ra thế giới.
Các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Instagram, TikTok… tràn ngập những hình ảnh, video về không khí Tết, từ phiên chợ hoa, cách gói bánh chưng đến mâm cơm cúng gia tiên. Điều này không chỉ giúp bảo tồn các phong tục đẹp mà còn khiến bạn bè quốc tế hiểu thêm về văn hóa Việt Nam.
Nhiều bạn trẻ còn tổ chức các sự kiện tái hiện Tết cổ truyền tại trường học, ký túc xá hay thậm chí trong cộng đồng người Việt ở nước ngoài.
Các hoạt động như xin chữ ông đồ, biểu diễn múa lân, viết câu đối hay gói bánh chưng đã trở thành cầu nối văn hóa, giúp người trẻ trau dồi kiến thức truyền thống và đóng vai trò như những “đại sứ văn hóa”. Qua đó, Tết Việt không chỉ giữ gìn bản sắc dân tộc mà còn được lan tỏa rộng rãi, thu hút sự quan tâm của bạn bè quốc tế.
Sự giao thoa văn hóa toàn cầu cũng mang đến nhiều thay đổi trong cách đón Tết. Việc mua sắm qua các sàn thương mại điện tử, thanh toán bằng ví điện tử hay đặt dịch vụ trực tuyến đã giúp nhiều gia đình tiết kiệm thời gian.
Thay vì chuẩn bị mâm cơm cầu kỳ như trước, nhiều gia đình trẻ lựa chọn những bữa ăn đơn giản, tập trung vào ý nghĩa của sự đoàn tụ. Một số người còn kết hợp kỳ nghỉ Tết với du lịch để vừa khám phá, vừa đón năm mới tại những địa điểm mới lạ.
Những thay đổi này không làm phai mờ giá trị cốt lõi của Tết mà ngược lại, cho thấy sự năng động, sáng tạo của người trẻ trong việc hòa hợp giữa truyền thống và hiện đại.
Tết - Biểu tượng văn hóa trường tồn
Tết cổ truyền đã tồn tại qua hàng nghìn năm và sẽ tiếp tục là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa người Việt. Đây là dịp để mỗi người con đất Việt cùng nhìn lại quá khứ, trân trọng hiện tại và hướng đến tương lai.
Những phong tục như thờ cúng tổ tiên, chúc Tết hay gói bánh chưng… không chỉ là biểu tượng của sự tri ân mà còn là thông điệp về tình thân, lòng hiếu thảo và sự đoàn kết. Trong bối cảnh hội nhập, Tết không chỉ giữ vai trò kết nối các thế hệ người Việt mà còn trở thành một hiện tượng văn hóa độc đáo thu hút sự chú ý của bạn bè quốc tế.
Dù chịu ảnh hưởng từ nhịp sống hiện đại, Tết vẫn giữ được những giá trị cốt lõi. Đây là thời điểm để các thế hệ người Việt, đặc biệt là giới trẻ, tìm lại sự cân bằng giữa truyền thống và hiện đại, để học cách kế thừa và phát huy những nét đẹp văn hóa.
Những ngày Tết mang lại không chỉ sắc xuân mà còn là tiếng cười, niềm vui và hy vọng trong mỗi gia đình. Đó chính là cầu nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, giúp Tết cổ truyền mãi mãi trường tồn cùng dân tộc Việt Nam.
Bài: Hưng Nguyễn
Ảnh: Minh Tiến
Ấn phẩm Vì trẻ em Xuân Ất Tỵ 2025
