Trong xu thế cách mạng công nghiệp lần thứ 4, sự kết hợp các công nghệ đã làm mờ đi ranh giới giữa vật lý, kỹ thuật số và sinh học. Điều này đã tác động không nhỏ đến đời sống xã hội, đẩy nhanh quá trình hội nhập, phát triển kinh tế nhưng cũng đặt ra những thách thức lớn, trong đó có sự thiếu hụt lao động trình độ cao và kỹ năng chuyên nghiệp.
Không thể tay không bắt "chíp" được
Đặc biệt là về việc chuẩn bị nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn, dự báo trong thời gian tới, ngành cần từ 50.000 – 100.000 nhân lực từ nay đến năm 2030.
Bộ trưởng GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết, ngành giáo dục nhận thức rõ được trọng trách sứ mệnh của mình trong lĩnh vực này, để phục vụ cho đổi mới các hoạt động đầu tư nước ngoài của Việt Nam. Nhận chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ đã lên kế hoạch triển khai nhiệm vụ.
Theo ông Sơn, trong dự báo cần 50.000 – 100.000 nhân lực bán dẫn thì chia thành nhiều trình độ, nhóm chuyên môn khác nhau, song ưu tiên cho nhóm nhân lực trong lĩnh vực thiết kế vi mạch bán dẫn.
"Hiện nay, có 35 cơ sở giáo dục đào tạo đại học của Việt Nam đang đào tạo lĩnh vực trực tiếp, hoặc gần với ngành này. Các lĩnh vực gần như công nghệ thông tin, điện tử, viễn thông là những lĩnh vực có thể tiến hành bổ túc, chuyển đổi để bổ sung ngay nhân lực", Bộ trưởng GD&ĐT nói.
Ông Nguyễn Kim Sơn cũng cho hay, dự kiến trong năm 2024, sẽ tuyển sinh đào tạo trên 1.000 nhân lực trực tiếp trong lĩnh vực thiết kế vi mạch bán dẫn, và các lĩnh vực liên quan sẽ tuyển trên 7.000. “Với sự tập trung cao độ, giải quyết các vướng mắc, dự kiến đến năm 2030 có thể đáp ứng được nhân lực bán dẫn", ông nói.
Tuy nhiên theo ông Sơn, "đây là lĩnh vực công nghệ cao, cần có sự đầu tư cao, nếu không thì không thể tay không bắt chíp được”, vì thế ông đề nghị Quốc hội, Chính phủ đẩy mạnh đầu tư để có đủ điều kiện nâng cao chất lượng đào tạo trong ngành quan trọng này.
Quan tâm nguồn nhân lực để “bứt tốc”
Thời điểm này, phần lớn người lao động quan tâm đến các chính sách tại nơi làm việc. Bên cạnh mức lương, các chính sách bảo đảm an toàn trên cơ sở thấu hiểu điều kiện và hoàn cảnh của người lao động cũng rất quan trọng.
Là ngành thâm dụng lao động, đơn hàng đang dồi dào, ngành dệt may nỗ lực bảo đảm nguồn lao động, Ông Thân Đức Việt, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần May 10 cho biết, công ty đã thực hiện mô hình hệ sinh thái có đầy đủ trường mầm non, có trạm y tế, trường dạy nghề... để tạo môi trường tốt nhất cho lao động.
“Nếu doanh nghiệp muốn đi đường dài, bền vững cần phát triển mô hình như vậy”, ông Việt nói.
Là ngành “đi ngược” xu hướng, trong khi đa số ngành nghề lao đao thì lĩnh vực công nghệ thông tin lại phát triển mạnh mẽ ngay trong đại dịch. Cũng bởi lẽ đó, ngành này rơi vào tình trạng khát lao động, vì thế để hạ nhiệt ngắn hạn, các doanh nghiệp buộc phải vừa đào tạo vừa sử dụng lao động.
Ông Lê Hồng Lĩnh - giám đốc FPT Software miền Trung cho rằng, thiếu nhân lực công nghệ là tình trạng chung ở miền Trung.
“Như tại FPT Software hiện có 5.000 nhân lực, định hướng đến năm 2024 tăng trưởng 10.000 người. Nếu tính dự phòng cho cả những trường hợp nhảy việc thì trong hai năm tới đơn vị cần 8.000 nhân lực. Trong khi đó năng lực đào tạo ở lĩnh vực này tại Đà Nẵng mỗi năm chỉ đáp ứng chừng 22.000 người”, ông Lĩnh nói.
“Chỉ riêng FPT Software đã cần tới hơn 42% số nhân lực mới nên để thu hút hiền tài, đơn vị phải đưa ra chính sách đãi ngộ như an cư lập nghiệp, hỗ trợ gia đình lao động. Đồng thời thực hiện giải pháp ngắn hạn là thu hút nhân tài ở hai đầu đất nước về”, ông Lĩnh cho biết và nêu giải pháp dài hạn là phải liên kết giữa doanh nghiệp với các trường đại học để việc cung ứng và tuyển dụng bám sát nhu cầu của nhau.
Đồng thuận, nhà giáo ưu tú Lê Công Cơ - chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Duy Tân cho rằng nhân lực nói chung và ngành công nghệ thông tin và du lịch là hai lĩnh vực cần phải chuẩn bị nhân lực bài bản, dài lâu.
"Đã xác định là mũi nhọn kinh tế thì không chỉ cần đủ nhân lực mà còn cần nhân lực chất lượng cao để “đi” nhanh hơn", ông Cơ nói.
Thành Công
