Lao động có việc làm phi chính thức vẫn chiếm tỷ trọng lớn
Theo ông Phạm Hoài Nam, Vụ trưởng Vụ Thống kê Dân số và Lao động (Tổng cục Thống kê), những số liệu về tình hình lao động việc làm quý I cho thấy những tiến triển nhất định của thị trường lao động và dần quay lại xu hướng bình thường như trước khi dịch Covid-19.
"Quý I, số người từ 15 tuổi trở lên có việc làm đạt 51,3 triệu người, tăng 174.100 người so với cùng kỳ năm trước. Việt Nam vẫn đang thời kỳ cơ cấu dân số vàng với quy mô dân số trong độ tuổi lao động dồi dào và tăng hàng năm.
Đây là lợi thế để bổ sung lực lượng lao động, bao gồm cả lao động có việc làm. Thu nhập bình quân tháng của lao động tăng lên ở hầu hết ngành kinh tế so với cùng kỳ năm trước.
Một số ngành ghi nhận tốc độ tăng thu nhập bình quân khá so với cùng kỳ năm trước, điển hình: Sản xuất và phân phối điện, khí đốt, nước nóng, hơi nước; tài chính, ngân hàng và bảo hiểm; vận tải kho bãi; dịch vụ lưu trú và ăn uống…", ông Nam thông tin.
Bên cạnh đó, nhờ việc tăng cường các hoạt động tư vấn, giới thiệu việc làm, tổ chức các sàn giao dịch việc làm, so với quý trước, tình hình thất nghiệp quý I có cải thiện.
Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý I là 2,24%, giảm 0,02 điểm phần trăm so với quý trước và giảm 0,01 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động của khu vực thành thị tiếp tục duy trì dưới mức 3% kể từ quý I/2022.
Tuy nhiên, theo ông Phạm Hòa Nam, chất lượng cung lao động vẫn còn bất cập, hạn chế, chưa đáp ứng cho cầu lao động của một thị trường lao động hiện đại, linh hoạt, bền vững và hội nhập.
Cả nước vẫn còn 37,8 triệu lao động chưa qua đào tạo. Con số này cho thấy thách thức không nhỏ trong việc nâng cao trình độ chuyên môn kỹ thuật của người lao động.
Mặc dù số lao động có việc làm đã trở lại xu hướng phát triển bình thường như thời kỳ trước dịch Covid-19 nhưng tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức vẫn chiếm tỷ trọng lớn.
Tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức trong quý I là 64,8%, tăng 0,2 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước.
Xét theo khu vực, tỷ lệ lao động phi chính thức khu vực thành thị là 49,3%, tăng 0,1 điểm phần trăm so với quý IV/2023 và tăng 0,3 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước; tỷ lệ lao động phi chính thức ở nông thôn là 74,4%, không đổi so với quý trước và tăng 0,6 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước.
Lao động trẻ chưa được khai thác hết tiềm năng
Trong thời gian nghỉ Tết Nguyên đán, nhiều doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh thường tăng cường tuyển thêm lao động thời vụ tạm thời hoặc tăng ca để đáp ứng nhu cầu kinh doanh trước tết.
Tuy nhiên, sau khi kỳ nghỉ kết thúc, số giờ làm và số lao động thường giảm. Kết quả là tình hình thiếu việc làm quý I thường cao hơn so với quý trước. Số người thiếu việc làm trong độ tuổi lao động quý I khoảng 933.000 người, tăng 26.400 người so với quý trước và tăng 47.200 người so với cùng kỳ năm trước.
Tỷ lệ thiếu việc làm trong độ tuổi lao động quý I là 2,03%, tăng 0,05 điểm phần trăm so với quý trước và tăng 0,09 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước, trong đó khu vực thành thị là 1,2%, thấp hơn khu vực nông thôn (2,58%).
Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên còn cao. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên 15-24 tuổi quý I là 7,99%, tăng 0,37 điểm phần trăm so với quý trước và tăng 0,38 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước.
Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên khu vực thành thị là 10,18%, tăng 0,72 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước; ở khu vực nông thôn là 6,87%, tăng 0,22 điểm phần trăm.
Đặc biệt, theo các chuyên gia về lao động, tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng là chỉ tiêu tổng hợp cho biết mức độ “lệch pha” giữa cung và cầu lao động trên thị trường; phản ánh tình trạng dư cung về lao động.
Trong điều kiện kinh tế phát triển bình thường, tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng luôn tồn tại. Tỷ lệ này thường tăng cao khi thị trường chịu các cú sốc về kinh tế - xã hội.
Tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng của Việt Nam thường dao động ở mức 4%. Giai đoạn quý I/2020 đến quý II/2022, tỷ lệ này ở mức cao kỷ lục là 10,4% vào quý III/2021, sau đó giảm dần và duy trì tại mức 4,2%. Tại thời điểm quý I/2024, tỷ lệ này là 4,4% (hơn 2,3 triệu người).
Đa số lao động không sử dụng hết tiềm năng là những người 15-34 tuổi (49%), cao hơn rất nhiều so với tỷ trọng lao động nhóm tuổi này trong lực lượng lao động (31,3%).
Điều này cho thấy Việt Nam vẫn còn một bộ phận không nhỏ lực lượng lao động tiềm năng chưa được khai thác, đặc biệt là nhóm lao động trẻ.
Diệu Ngọc
