Thực tiễn tại doanh nghiệp sẽ giúp sinh viên nâng cao tay nghề, đáp ứng được yêu cầu công việc của doanh nghiệp sau khi ra trường
Thiếu sự gắn kết giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp
TP. Đà Nẵng hiện có 66 cơ sở giáo dục nghề nghiệp (GDNN), với 21 trường cao đẳng, 6 trường trung cấp, 12 trung tâm GDNN và 27 cơ sở khác có đăng ký hoạt động GDNN. Sở LĐ-TB&XH TP. Đà Nẵng cho biết, các cơ sở GDNN trên địa bàn thành phố có quy mô đăng ký đào tạo gần 69.860 học viên ở 298 ngành nghề đào tạo các cấp trình độ khác nhau. Trong đó, đào tạo trình độ cao đẳng là 18.245 sinh viên của 93 ngành/ nghề; trung cấp là 11.810 học viên của 116 ngành/ nghề; trình độ sơ cấp và đào tạo dưới 3 tháng là 39.804 học viên của 156 ngành/ nghề. Về quy mô đào tạo, nhóm ngành/ nghề thương mại dịch vụ đang chiếm tỷ lệ lớn nhất với 71,83%; xây dựng: 26,49%, còn lại là nhóm ngành/ nghề nông, lâm, ngư nghiệp với 1,68%.
Đào tạo nghề luôn đi liền với thực hành, giúp sinh viên tiếp cận với thực tiễn công việc tại doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả đào tạo, tuy nhiên bà Kiều Thị Thanh Trang, Trưởng phòng Dạy nghề (Sở LĐ-TB&XH TP. Đà Nẵng) cho biết, năm 2016 - 2017 chỉ có 35/66 cơ sở GDNN có báo cáo phối hợp với doanh nghiệp trong quá trình đào tạo ở 596 lượt, tiếp nhận 8.540 học sinh, sinh viên vào thực tập và tiếp nhận 4.350 học sinh, sinh viên vào làm việc. Lý do được nhiều cơ sở GDNN lý giải, còn gặp khó khi liên hệ với doanh nghiệp. “Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng nhà trường vẫn chưa thiết lập và duy trì được mối quan hệ với một số doanh nghiệp lớn, hoạt động trong lĩnh vực phù hợp với các chuyên môn đào tạo. Một số doanh nghiệp có khối lượng công việc nhiều, tuy đồng ý tiếp nhận sinh viên về thực tập nhưng lại không có đủ điều kiện để quan tâm và hướng dẫn sinh viên. Một số doanh nghiệp khác với nhiều lý do cũng ít tạo điều kiện cho sinh viên và giảng viên tham gia vào các công việc thực tế tại doanh nghiệp”, ông Đinh Văn Tuyên – Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Thương mại Đà Nẵng nói.
Doanh nghiệp phỏng vấn lao động tại Chợ việc làm Đà Nẵng
Sự liên kết giữa cơ sở GDNN với doanh nghiệp lỏng lẻo, không có sự phối hợp chặt chẽ, thiếu sự hỗ trợ lẫn nhau chính là lý do khiến cung - cầu lao động không thể gặp nhau. Sinh viên ra trường thì không xin được việc làm đúng với chuyên môn của mình, trong khi nhiều doanh nghiệp cho biết, việc tuyển dụng nhân sự lại gặp rất nhiều khó khăn. Để đáp ứng yêu cầu công việc, đã có không ít doanh nghiệp ở Đà Nẵng chia sẻ, họ chấp nhận tuyển lao động trái ngành, thậm chí là lao động phổ thông rồi đào tạo lại, hoặc học việc từ đầu.
Ông Lê Tấn Thanh Tùng – Phó Tổng giám đốc Công ty CP Du lịch Việt Nam Vitours khẳng định, “Đa số sinh viên tốt nghiệp không đáp ứng yêu cầu công việc, nhất là công việc đòi hỏi chuyên môn nghiệp vụ và ngoại ngữ. Khi doanh nghiệp tuyển dụng đều phải đào tạo lại nghiệp vụ và ngoại ngữ thì mới đáp ứng được yêu cầu công việc”. Ông Tùng cũng cho rằng, đây là thực trạng rất đáng báo động, mà lý do đến từ chính chương trình đào tạo của nhà trường, sự phối hợp chưa hiệu quả giữa cơ sở GDNN với doanh nghiệp trong quá trình học tập của sinh viên.
Chương trình “4 cùng”
Thay đổi, điều chỉnh chương trình đào tạo được ông Lê Tấn Thanh Tùng – Phó Tổng giám đốc Công ty CP Du lịch Việt Nam Vitours đề xuất. Theo ông Tùng, chương trình đào tạo của các cơ sở GDNN nên tăng phần nội dung thực hành và có cơ chế tạo điều kiện cho những chuyên gia đến từ doanh nghiệp tham gia giảng dạy phần thực hành hoặc chia sẻ những vẫn đề thực tế công việc. Đặc biệt, ông Tùng nhấn mạnh việc cần có sự tái cấu trúc lại quá trình thực tập và đi thực tế của sinh viên để nâng cao tay nghề cho sinh viên sau khi ra trường.
Theo đó, đối với việc đi thực tế của sinh viên, ông Tùng đề xuất, bỏ nội dung kiến tập để tập trung thời gian nhiều cho việc thực tập. Thay vào đó, nên tổ chức những chuyến đi thực tế như tham quan và nghe hướng dẫn mô tả về nơi làm việc, công việc sẽ làm…, để giúp sinh viên có cái nhìn tổng quan nhất về nghề nghiệp trong tương lai và có định hướng cụ thể cho việc học tập của mình. Bởi, đi kiến tập thường thời gian ngắn, chưa kể ở thời điểm này, sinh viên còn quá “non” nghề do chưa được trang bị những kiến thức nghề nghiệp cần thiết.
Còn đối với thời gian thực tập, nên kéo dài ít nhất 6 tháng và là thời điểm sinh viên đã hoàn tất chương trình đào tạo tại trường. Lúc này sinh viên đã có kiến thức cũng như kỹ năng cần thiết để có thể đáp ứng ban đầu công việc, nhờ thế khi thực tập sẽ không có chuyện bỡ ngỡ. Trong khi đó, thời gian thực tập dài sẽ góp phần tạo nên sự gắn bó với doanh nghiệp, cán bộ công nhân viên cũng dễ có cảm tình tin tưởng sinh viên, thuận lợi hơn cho sinh viên trong tiếp cận học việc cũng như cơ hội lớn được tuyển dụng khi ra trường.
Về việc cơ sở GDNN còn gặp khó khi liên hệ với doanh nghiệp, ông Tùng cũng cho rằng, thực tế vào cùng một thời điểm tất cả các trường đều cho sinh viên đi thực tập, trong khi lúc doanh nghiệp đang cần thì sinh viên lại chưa đến kỳ thực tập, điều này vừa làm khó cho doanh nghiệp, sinh viên thì lại mất đi cơ hội. Vì vậy, việc cơ sở GDNN và doanh nghiệp có sự phối hợp trong kế hoạch đào tạo là hết sức cần thiết.
Chia sẻ cách làm khá hiệu quả này, ông Hồ Viết Hà - Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Đà Nẵng cho biết, “Tại Trường Cao đẳng nghề Đà Nẵng, nhà trường luôn đồng hành cùng doanh nghiệp thực hiện chương trình “4 cùng”, đó là: cùng tuyển sinh và tuyển dụng, cùng tham gia xây dựng chương trình và giảng dạy, cùng đánh giá chất lượng người học và tuyển dụng, cùng liên minh đào tạo và sản xuất. Chưa kể, doanh nghiệp cũng sẽ tham gia vào việc sát hạch học sinh, sinh viên trong kỳ thi tốt nghiệp, tuyển dụng. Với hình thức này, học sinh sinh viên sau khi tốt nghiệp được đảm bảo chất lượng chuyên môn từ chính các doanh nghiệp. Nhờ vậy, tỷ lệ có việc làm sau khi tốt nghiệp hằng năm của trường luôn ở mức cao, đạt 93,5% theo kết quả lần theo vết học sinh sinh viên sau khi tốt nghiệp 6 tháng. Thậm chí nhiều sinh viên còn được doanh nghiệp đặt hàng từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường”.
Đổi mới cách tiếp cận trong việc tổ chức đào tạo, linh hoạt trong việc bố trí các môn học, mô đun trong chương trình đào tạo học tại các doanh nghiệp. Đặc biệt, với việc tổ chức đào tạo đối với năm cuối của học sinh sinh viên linh hoạt theo hình thức cung ứng nguồn lao động theo nhu cầu thực tế của doanh nghiệp cần… sẽ là cách giúp cung – cầu lao động có thể gặp nhau, và để làm được điều đó, không thể thiếu sự gắn kết, tương trợ lẫn nhau giữa cơ sở GDNN và doanh nghiệp.