Huyện Tiên Phước có diện tích trồng cau khá lớn, hằng năm người dân thu về hàng tỷ đồng từ bán quả cau tươi, nhưng mo cau lại là thứ bỏ đi nên thường thu gom lại và đốt, gây ô nhiễm môi trường không khí.
Cách đây 5 năm, thấy mo cau bị người dân đốt đi rất lãng phí, anh Nguyễn Văn Tuyến (41 tuổi) trăn trở phải làm việc gì đó để biến chúng thành những sản phẩm có ích.
Tìm trên mạng, anh đọc được tài liệu về các sản phẩm thân thiện với môi trường làm từ mo cau ở Ấn Độ. Từ đó, anh Tuyến nhận thấy giá trị tiềm năng to lớn của cây cau ngoài việc cho thu hoạch quả để xuất khẩu thì có thể tận dụng mo cau để tạo ra những vật dụng sinh hoạt vừa góp phần tăng thu nhập cho người trồng cau, vừa bảo vệ môi trường và mang lại nguồn thu.
Nghĩ là làm, cuối năm 2019, anh Tuyến đầu tư xây dựng cơ sở sản xuất tại huyện Nghĩa Hành, vùng trồng cau lớn nhất Quảng Ngãi. Anh nhập máy móc từ Ấn Độ về lắp ráp, cải tiến cho phù hợp với yêu cầu sản xuất.
Để có nguồn nguyên liệu, anh thu mua mo cau của người dân với giá 1.000 đồng mỗi cái. "Thời gian đầu, mình đến tận nhà để mua mo cau mà nhiều người không tin. Giờ thì có đại lý thu mua giúp luôn", anh nói.
Theo anh Tuyến, từ tháng 3 đến tháng 10 là thời gian mo cau rụng. Trung bình một ha cau cho khoảng 12.500 chiếc mo mỗi năm. Nếu bán với giá 1.000 đồng/cái thì nông dân có thể kiếm thêm 12,5 triệu đồng mỗi năm, bên cạnh việc bán quả.
Để sản xuất được bát, đĩa, khay đựng cơm… từ mo cau, phải trải qua nhiều quy trình. Mo cau sau khi thu mua về được làm sạch, sấy, đưa vào máy ép nhiệt độ cao để tạo ra thành phẩm. Khuôn tạo hình sản phẩm thường có nhiệt độ 80 - 120 độ C, mo cau được ép trong 40 giây để tạo hình đồ vật và làm khô.
Tùy theo yêu cầu của khách hàng, chúng tôi sẽ chế tạo ra những chiếc khuôn khác nhau. Ví dụ, lô hàng do đối tác Hàn Quốc đặt yêu cầu phải dập nổi hình dưới đáy sản phẩm.
“Quá trình sản xuất phải tuân thủ nghiêm quy trình, điều chỉnh nhiệt độ và thời gian ép thật chính xác. Nhiệt độ quá cao hoặc thời gian ép quá lâu sẽ làm cháy sản phẩm.
Sau khi ép ra thành phẩm, cần diệt khuẩn bằng máy chiếu tia UV ngay, rồi đưa đi đóng gói, gửi mẫu kiểm nghiệm trước khi xuất khẩu. Sau đó, tạo hình cho ra sản phẩm các loại bát, dĩa, ly, muỗng và nhiều đồ dùng thân thiện với môi trường", anh Tuyến chia sẻ.
Hiện cơ sở sản xuất của anh có 9 máy ép, mỗi máy có 5 khuôn. Trung bình mỗi tháng, cơ sở cung cấp cho thị trường khoảng 600.000 sản phẩm bát đĩa, khay ăn... bằng mo cau, tạo công ăn việc làm liên tục cho 15 lao động, với thu nhập từ 200.000 - 250.000 đồng/ngày.
Năm 2020, anh Tuyến mang các sản phẩm làm từ mo cau của mình đến các hội chợ để giới thiệu và nhanh chóng gây chú ý. Đặc biệt, một hãng hàng không đã ký kết mua sản phẩm chén, đĩa mo cau để phục vụ cho hành khách ở khoang thương gia.
Từ thành công này, giữa năm 2021, anh Tuyến tiếp tục mở rộng sản xuất. Bình quân mỗi năm, cơ sở của anh Tuyến xuất bán khoảng hai triệu sản phẩm, chủ yếu là xuất khẩu sang các nước Hà Lan, Canada, Hàn Quốc, Singapore, Mỹ.
Thời gian gần đây, giá cước tàu biển quốc tế rất cao, ảnh hưởng tới hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp và các sản phẩm bát, đĩa, ly muỗng của Tuyến cũng không ngoại lệ.
Giám đốc Công ty TNHH Mega Eco Nguyễn Văn Tuyến đang hướng về thị trường nội địa nhiều hơn, chú trọng đẩy mạnh quảng bá sản phẩm trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, TikTok và website của Công ty.
Tuy nhiên, cạnh tranh về giá đang là “bài toán” khó với các sản phẩm xanh, bởi theo anh Tuyến, dù sản phẩm của Mega Eco chỉ có giá khoảng 1.000 - 3.000 đồng/chiếc, nhưng vẫn đắt hơn so với sản phẩm nhựa, nên chưa được nhiều người tiêu dùng nội địa lựa chọn.
“Chén, đĩa từ mo cau được xử lý theo phương thức hoàn toàn tự nhiên, có tính năng dai, dẻo, nên có thể tái sử dụng vài lần, vừa kinh tế, vừa an toàn hơn đồ nhựa. Tuy nhiên, trong bối cảnh khó khăn, yếu tố giá vẫn quyết định. Chúng tôi vẫn đang ở giai đoạn tiếp cận để có được sự chấp nhận từ thị trường nội địa”, anh Tuyến tâm tư.
Bên cạnh việc hướng tới thị trường nội địa, anh Tuyến cho biết sẽ mở rộng sản phẩm, mẫu mã trong thời gian tới. “Hiện những đôi dép “huyền thoại” một thời từ mo cau đang được chúng tôi làm.
Dự kiến, giá bán sỉ (bán buôn) sản phẩm này từ 15.000 đồng/đôi, cung cấp cho các khách sạn có xu hướng dùng sản phẩm truyền thống, thân thiện với môi trường. Chúng tôi cũng sẽ nghiên cứu để đa dạng hóa mẫu mã sản phẩm hơn. Kỳ vọng Mega Eco sẽ có thêm nhiều đơn hàng hơn nữa”.
Minh Châu
Báo Lao động và Xã hội số 20
