Trong bối cảnh tỷ lệ thất nghiệp cao, xu hướng mới mang tên "con cái toàn thời gian" đã nổi lên trong giới trẻ Trung Quốc. Thay vì theo đuổi những công việc truyền thống, “con cái toàn thời gian” được bố mẹ thuê và giao việc nhà. Đổi lại, họ sẽ được cha mẹ trả lương.
Một nhóm có tên "Trung tâm Giao lưu công việc Trẻ em toàn thời gian" có khoảng 4.700 thành viên trên Douban, nền tảng xã hội của Trung Quốc. Từ khóa "con trai, con gái toàn thời gian" đã thu hút hơn 3,1 triệu lượt xem trên Xiaohongshu, nền tảng tương tự Instagram của Trung Quốc.
Khi xu hướng mới phổ biến hơn ở Trung Quốc, báo SCMP đã phân tích lý do khiến xu hướng này hấp dẫn giới trẻ và có thể giúp giảm bớt gánh nặng dân số già hóa tại nước này.
Bố mẹ trả lương cho con cái
Một số nhà quan sát cho rằng, xu hướng này chỉ đơn thuần là sự tái tạo của cụm từ mang “ken lao” hay "thế hệ ăn bám cha mẹ" xuất hiện vào những năm 2000.
Những người này thường được gọi là "con boomerang" (những đứa con trưởng thành quay về sống với cha mẹ sau thời gian sống tự lập) hoặc NEET (không được đào tạo, không làm việc). Các chuyên gia cho rằng “con cái toàn thời gian” không hoàn toàn là hiện tượng mới.
Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn giữa “con cái boomerang” và “con cái toàn thời gian” là “con cái toàn thời gian” luôn nỗ lực hết sức để thăng tiến trong "sự nghiệp". Thế hệ hiện tại đang coi việc chăm sóc cha mẹ như một công việc truyền thống đòi hỏi sự cống hiến cao và “lao động” cảm xúc (sự kiểm soát và thể hiện cảm xúc phù hợp).
“Con cái toàn thời gian” thường đảm nhận các công việc nhà, chăm lo các nhu cầu và hoạt động hàng ngày của cha mẹ, đồng thời quản lý tất cả công việc liên quan đến thiết bị điện tử.
Một mô tả về vai trò của “con cái toàn thời gian” nêu rõ: "Bạn phải luôn sẵn sàng trả lời tin nhắn WeChat của bố mẹ và nghe điện thoại bất cứ lúc nào, ở bất kỳ nơi nào. Đừng bao giờ nói không, ngay cả với những vấn đề nhỏ nhất. Luôn trò chuyện với họ, dùng việc nắm tay hoặc ôm để thể hiện sự hỗ trợ về mặt tinh thần. Luôn chủ động hòa giải trong các cuộc tranh chấp”.
Nianan (40 tuổi) là “con gái toàn thời gian”. Cô cho biết thói quen hàng ngày của mình gồm: Nhảy cùng bố mẹ vào buổi sáng trong một giờ, đi cùng họ đến cửa hàng tạp hóa và nấu ăn với bố vào buổi tối.
Ngoài ra, cô đảm nhận tất cả công việc liên quan đến thiết bị điện tử ở nhà, đóng vai trò như tài xế gia đình và tổ chức một hoặc hai chuyến du lịch cho gia đình mỗi tháng.
Đổi lại, Nianan nhận được 4.000 nhân dân tệ/tháng (tương đương 14 triệu đồng), thấp hơn mức lương trung bình của tầng lớp trung lưu ở một số khu vực của Trung Quốc - khoảng 6.000 nhân dân tệ (khoảng 21 triệu đồng).
Thu nhập thông thường của “con cái toàn thời gian” dao động từ 3.000 đến 6.000 nhân dân tệ, tùy thuộc vào mức độ hào phóng của từng gia đình.
Kiệt sức vì cuộc đua tìm việc
Với 11,79 triệu sinh viên đại học tốt nghiệp tham gia lực lượng lao động ở Trung Quốc trong năm nay, những người trẻ coi việc trở thành "con cái toàn thời gian" là sự giải thoát cho thị trường việc làm vốn cạnh tranh khốc liệt và khắt khe.
Họ phải tranh nhau để có được cơ hội việc làm ít ỏi mà những công việc đó lại thường đòi hỏi thời gian làm việc dài. Năm 2023, tỷ lệ thất nghiệp trong nhóm tuổi 16 - 24 tăng trong 6 tháng liên tiếp. Đỉnh điểm vào tháng 6/2023, con số này lên mức cao kỷ lục, đến 21,3%.
Khi phải đối mặt với thị trường việc làm khắc nghiệt, nhiều người trẻ Trung Quốc đã có cái nhìn bi quan. Họ có xu hướng "nằm yên" (chấp nhận tình trạng hiện tại) hoặc “buông xuôi”.
Tuy nhiên, không phải "con cái toàn thời gian" nào cũng có cái nhìn tiêu cực như vậy. Nhiều người vẫn tận dụng thời gian rảnh để ôn cho các kỳ thi vốn nổi tiếng khắc nghiệt như tốt nghiệp hoặc công chức.
Một người "con gái toàn thời gian" chia sẻ trên Douban rằng, cô đã dành 3 năm để giúp đỡ bố mẹ và cuối cùng đã thi đỗ giáo viên trường công. “3 năm dài đằng đẵng với đầy những khó khăn và bất định về tương lai nhưng may mắn thay, tôi luôn có sự ủng hộ vô điều kiện từ gia đình”, cô chia sẻ.
Giải pháp không bền vững
Trung Quốc đang đối mặt với vấn đề dân số già hóa nhanh chóng. Một lợi ích tiềm năng của xu hướng "con cái toàn thời gian" là có thể giúp giảm bớt một số áp lực mà cuộc khủng hoảng dân số đặt lên các dịch vụ xã hội của Trung Quốc. Dữ liệu cho thấy trong thập niên tới, gần 1/3 dân số, tương đương 400 triệu người, sẽ nghỉ hưu.
"Ở Trung Quốc, cha mẹ thường phụ thuộc tình cảm vào con cái, trong khi con cái phụ thuộc tài chính vào cha mẹ", Liu Wenrong, nhà nghiên cứu Viện Xã hội học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Thượng Hải nhận định trong cuộc phỏng vấn với trang tin tức trực tuyến Sixth Tone.
Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo mô hình "con cái toàn thời gian" không phải là giải pháp lâu dài cho tình trạng thiếu việc làm và dân số già hóa. "Các bậc cha mẹ hãy để con bạn ra ở riêng, nếu không chúng sẽ trở nên phụ thuộc", Chen Zhiwen, nhà nghiên cứu giáo dục nhận định.
Trong hoàn cảnh sống chung lâu dài, mâu thuẫn giữa “con cái toàn thời gian" và cha mẹ là không thể tránh khỏi. Một trường hợp "con gái toàn thời gian" đã bị bố mẹ trách móc sau 6 tháng làm việc ở nhà.
"Con thi cao học không đỗ, xin việc vào nhà nước cũng không được và chật vật tìm việc làm. Đã 25 tuổi rồi mà vẫn độc thân. Con đã đạt được thành tựu gì chưa? Bạn bè cùng lứa ai cũng vượt trội hơn con cả", một người trong cuộc nói.
Bùi Thúy (theo SCMP)
Báo Lao động Xã hội số 67
