Khảo sát được thực hiện tại 6 tỉnh, thành phố ở cả 3 miền Bắc - Trung - Nam gồm: Yên Bái, Hà Nội, Đà Nẵng, Kon Tum, TPHCM và Đồng Tháp từ tháng 12/2023 đến 5/2024, với ý kiến của 831 trẻ em.
Theo báo cáo, sự tham gia của trẻ em ở gia đình có những lát cắt tích cực thể hiện qua tỷ lệ trẻ em thường xuyên và rất thường xuyên được lắng nghe, tôn trọng ý kiến từ cha mẹ (56,7%). Tuy nhiên, số liệu cũng cho thấy, trẻ em nam có xu hướng được lắng nghe nhiều hơn.
Trường học là nơi trẻ em tiếp cận thông tin và hoạt động xã hội nhưng chưa có nhiều cơ hội để các em được tự tin bày tỏ ý kiến. Cụ thể, 63% học sinh chưa bao giờ trao đổi với lãnh đạo trường, cảm thấy các vấn đề về tình bạn và tình yêu vẫn là chủ đề nhạy cảm, khó chia sẻ.
Tại cộng đồng, mức độ tham gia của trẻ em còn khá thấp. Trong thang điểm từ 1 đến 5, chưa có hoạt động nào đạt điểm trung bình từ 3 trở lên cho thấy sự tự chủ và tham gia của trẻ em tại cộng đồng còn hạn chế hơn so với gia đình và trường học...
Theo bà Phạm Thị Thủy, Trưởng phòng Phát triển tham gia của trẻ em, Cục Trẻ em (Bộ LĐ-TB&XH), Quyền Trẻ em đã được các cơ quan bộ, ngành tổ chức rất quan tâm. Bộ LĐ-TB&XH đã tổ chức truyền thông về Quyền Trẻ em; xây dựng các tờ rơi, tờ gấp về quyền và bổn phận của trẻ em; đồng thời tổ chức hội thảo, tọa đàm về Quyền Trẻ em…
Tuy nhiên, con số 20,1% trẻ em chưa từng nghe và biết đến về Quyền Trẻ em cho thấy cần tăng cường công tác truyền thông hơn nữa, tập huấn cho trẻ em, nhất là trẻ em trong nhà trường.
Thầy Nguyễn Đức Huy, Phó Hiệu trưởng Trường THCS Phú Đông (Ba Vì, Hà Nội) cho rằng: “63% trẻ em chưa bao giờ trao đổi, đối thoại với lãnh đạo nhà trường. Số liệu cho chúng tôi - những người làm công tác giáo dục - hiểu rằng việc trao đổi với ban lãnh đạo nhà trường luôn là điều mà học sinh rất ngại.
Gần đây, nhà trường cũng đã tích cực tuyên truyền về quyền và trách nhiệm của trẻ em đối với những công việc của chính mình. Tại Trường THCS Phú Đông, phòng của thầy cô hiệu trưởng, hiệu phó luôn rộng mở để giải đáp tất cả thắc mắc của các em trong quá trình học tập ở trường”.
Thầy Huy cũng cho biết, sau khi theo dõi những số liệu trong báo cáo, thầy và cán bộ, giáo viên rất băn khoăn về việc tham gia của trẻ cùng nhà trường. Trong thời đại công nghệ phát triển, tỷ lệ trẻ em tham gia mạng xã hội rất cao. Có những trường hợp đăng tải, thậm chí phát sóng những hình ảnh nhạy cảm, bạo lực học đường, xúc phạm bạn bè đồng trang lứa.
Do đó, nhà trường, các thầy cô đã thường xuyên dành thời gian trong các tiết học, trò chuyện để hiểu hơn về tâm tư, nguyện vọng của các em, đồng thời nhắc nhở, động viên các em...
Cùng bàn về vấn đề này, Ths Nguyễn Ngọc Nhung, Phó ban Thiếu nhi Thành Đoàn, Phó Chủ tịch Hội đồng Đội TPHCM chia sẻ, tất cả trẻ em đều có quyền thực hiện các nhóm quyền như nhau. Tại địa phương, các đơn vị luôn tạo mọi điều kiện cho học sinh tham gia hoạt động cộng đồng như: Hội đồng trẻ em, Câu lạc bộ Quyền Trẻ em...
Thành Đoàn đã phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức hoạt động lắng nghe tiếng nói trẻ em qua tọa đàm, trò chuyện. Tất cả ý kiến trực tiếp hay trực tuyến đều được ghi nhận và giải đáp cụ thể.
Với tư cách người cha, cũng từng là người con, anh Lê Xuân Đức - nhà sáng tạo nội dung, chủ kênh “Bố Sâu” cho rằng, người lớn cần chủ động tham gia vào thế giới của trẻ em trước, rồi từ đó trẻ em sẽ dễ dàng hơn khi tham gia vào các hoạt động khác. Tại gia đình anh, vợ chồng anh đã để con tự quyết định và tự giác làm các công việc của chính mình, thay vì có sự đốc thúc và hỗ trợ quá nhiều từ cha mẹ.
Đây cũng là mong muốn của Phùng Trương An Nhàn, học sinh Trường THCS Phú Đông (Ba Vì, Hà Nội) và một số em khác. “Em cảm thấy rất may mắn khi ý kiến của chúng em được cha mẹ quan tâm. Tuy nhiên thực tế, vì cuộc sống tất bật, cha mẹ vẫn còn phớt lờ, bỏ qua những ý kiến của chúng em. Em mong rằng ý kiến, quan điểm của mình sẽ được mọi người lắng nghe hơn”.
Đức Kiên
Báo Lao động và Xã hội số 124