Sự việc Trường Tiểu học Lê Quý Đôn (quận Gò Vấp, TPHCM) tuyên dương học sinh ủng hộ đồng bào bị bão số 3 khiến dư luận bức xúc, vì cách khen thưởng dựa trên số tiền đóng góp.
Những học sinh ủng hộ từ 100.000 đồng trở lên thì được nhận giấy khen từ nhà trường do Hiệu trưởng ký, còn những em ủng hộ ít hơn thì chỉ có thư khen của giáo viên chủ nhiệm.
Nhiều người đã đặt ra câu hỏi: Từ khi nào mà lòng tốt lại được đo bằng tiền, nhất là trong môi trường giáo dục trẻ em? Điều này liệu có khiến trẻ em có suy nghĩ lệch lạc về ý nghĩa của việc làm từ thiện?
Mọi sẻ chia của con trẻ đều xứng đáng được ghi nhận
Tôi nhớ, mỗi dịp đầu năm học, trường của con tôi thường có phong trào quyên góp ủng hộ các bạn học sinh nghèo vượt khó đang học tại đây. Học sinh sẽ ủng hộ tùy tâm bằng cách cho tiền vào một phong bì hoặc phong bao và để vào thùng quyên góp.
Không có chuyện nhà trường thống kê xem học sinh nào ủng hộ cụ thể bao nhiêu tiền; cũng không có thống kê, so sánh lớp nào ủng hộ nhiều hơn lớp nào. Nhà trường sẽ công bố tổng số tiền ủng hộ của toàn trường và sau đó giúp đỡ cho từng hoàn cảnh cụ thể.
Với việc ủng hộ đồng bào bị ảnh hưởng bởi lũ lụt cũng tương tự, trường sẽ kêu gọi các con ủng hộ bằng tiền mặt hoặc hiện vật. Khi kêu gọi, các giáo viên chủ nhiệm nhấn mạnh vấn đề tùy tâm, nhiều hay ít không quan trọng, quan trọng là các con có tấm lòng nhân hậu, hướng về đồng bào đang trong hoàn cảnh khó khăn cần được giúp đỡ.
Sự việc Trường Tiểu học Lê Quý Đôn phân biệt hình thức tuyên dương do ủng hộ ít hay nhiều của học sinh chỉ là một trường hợp cá biệt, không đại diện cho tất cả các trường học trong cả nước. Tuy nhiên, điều này cũng cho thấy ở đâu đó vẫn còn những suy nghĩ phân biệt đối xử trong hoạt động ủng hộ, quyên góp làm từ thiện.
Thực tế, tại một số khu phố/ thôn xóm, khi phát động phong trào ủng hộ (ủng hộ đồng bào lũ lụt, Quỹ vì người nghèo, Quỹ khuyến học…), ai ủng hộ nhiều sẽ được loa phường/ xã vinh danh cảm ơn ở phần đầu danh sách, những người ủng hộ ít hơn sẽ được cảm ơn sau.
Thay vì cảm ơn theo thời gian hay thứ tự tên, nhiều nơi đã chọn cách cảm ơn theo giá trị vật chất nhiều hay ít. Cách vinh danh này cũng được áp dụng trong các chương trình tri ân của một số cơ quan, tổ chức, đoàn thể.
Tuy nhiên, trẻ em không phải người lớn, các em chưa làm ra tiền. Để có tiền ủng hộ, các em thường xin bố mẹ, có khi nhịn ăn sáng hoặc trích một phần tiền bố mẹ cho mua đồ chơi, thậm chí là đập lợn tiết kiệm. Những khoản tiền này tuy nhỏ bé nhưng đó là tấm lòng thiện lương, là sự sẻ chia của trẻ.
Sự phân biệt trong hình thức khen thưởng khi trẻ làm từ thiện có thể khiến cho những trẻ đóng góp ít cảm thấy chạnh lòng và vô hình chung đã tạo ra sự phân biệt giàu nghèo. Đáng lo ngại hơn là điều này có thể khiến trẻ có những nhận thức sai lệch về việc làm từ thiện. Các em có thể sẽ nghĩ rằng phải ủng hộ thật nhiều thì mới được mọi người ghi nhận.
Có thể nói, đây cũng là một trong những biểu hiện của thói quen chạy theo thành tích. Giống như cuộc chạy đua trong học tập, đối với việc làm từ thiện, một số trường, lớp cũng đua nhau xem ai quyên góp được nhiều hơn.
Đừng quá chú trọng giá trị vật chất khi kêu gọi trẻ làm từ thiện
Khi kêu gọi trẻ từ thiện, người lớn không nên quá chú trọng giá trị vật chất, bởi vì mục đích chính của việc làm từ thiện là giáo dục trẻ về lòng nhân ái, sự sẻ chia và trách nhiệm xã hội.
Làm từ thiện giúp trẻ hiểu, việc giúp đỡ không chỉ đơn thuần là về tiền bạc mà còn là sự đồng cảm, lắng nghe và quan tâm đến nhu cầu của người khác. Làm từ thiện mà quá chú trọng đến giá trị vật chất, trẻ có thể hiểu nhầm rằng sự giúp đỡ chỉ có giá trị khi có tiền hoặc vật phẩm lớn.
Nếu người lớn quá chú trọng đến vật chất, trẻ có thể phát triển suy nghĩ rằng mọi việc trong cuộc sống đều có thể “đổi chác” bằng tiền bạc.
Làm từ thiện nên xuất phát từ lòng mong muốn giúp đỡ người khác mà không đòi hỏi gì. Mọi hành động thiện nguyện đều có ý nghĩa và đáng trân trọng.
Trong cuộc sống, có nhiều cách để “cho đi”. Thay vì quyên góp tiền hoặc quà, trẻ có thể sử dụng tài năng hoặc thời gian của mình để giúp đỡ người khác như: tham gia các hoạt động cộng đồng, hỗ trợ người già, dạy học cho trẻ em khó khăn... Những cách giúp đỡ này mang lại giá trị lâu dài và giúp trẻ cảm thấy sự đóng góp của mình không chỉ phụ thuộc vào tiền bạc.
Khi hiểu được sự chia sẻ, giúp đỡ có thể mang lại niềm vui, niềm an ủi và hạnh phúc cho người khác, trẻ sẽ phát triển lòng biết ơn và ý thức trách nhiệm. Điều này giúp trẻ nhìn nhận việc từ thiện không chỉ là một hành động xã hội mà còn là một giá trị sống cần thiết; có những điều trong cuộc sống không thể đo đếm bằng tiền, chẳng hạn như tình yêu và sự tử tế, sự quan tâm.
Nếu trẻ chỉ tập trung vào giá trị vật chất khi làm từ thiện có thể dẫn đến sự tự mãn hoặc suy nghĩ rằng mình hơn người khác vì có nhiều thứ để cho đi. Cha mẹ, thầy cô nên dạy trẻ rằng, làm từ thiện là một hành động khiêm tốn, không cần khoe khoang hay so sánh. Bằng cách khuyến khích trẻ tập trung vào tinh thần giúp đỡ và giá trị nhân văn của từ thiện, người lớn có thể giúp trẻ phát triển lòng nhân ái, sẵn sàng sẻ chia và đồng cảm với người khác. |
Bình Yên
Ấn phẩm Vì trẻ em số 19
