Nhiều trẻ bị viêm não Nhật Bản biến chứng nặng
Ngày 2/7, tại Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương đang điều trị cho 2 trường hợp, bé gái hơn 3 tuổi ở Bắc Kạn và bé trai 14 tuổi ở Hưng Yên, đều được chẩn đoán viêm não Nhật Bản di chứng.
Trước đó, cả hai xuất hiện sốt cao liên tục, co giật, liệt tứ chi. Sau khi khám ở bệnh viện tuyến dưới, hai bệnh nhi được chuyển lên Bệnh viện Nhi Trung uơng trong tình trạng rất nặng và phải điều trị tăng áp nội sọ.
Trong tháng 6/2024, Khoa Hồi sức truyền nhiễm, Viện Lâm sàng các bệnh Truyền nhiễm, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 tiếp nhận một bệnh nhân nam 16 tuổi, sinh sống tại Sơn La trong tình trạng nhiễm trùng và tổn thương não cấp tính. Bệnh nhân sốt cao, hôn mê, liệt tứ chi, rối loạn thần kinh thực vật. Kết quả xét nghiệm xác định bệnh nhân bị viêm não Nhật Bản B.
Vào ngày 15/6, Hà Nội ghi nhận ca mắc viêm não Nhật Bản đầu tiên trong năm 2024 là bé gái 12 tuổi ở huyện Phúc Thọ. Bệnh nhi khởi phát bệnh với các triệu chứng sốt cao, đau đầu. Một ngày sau đó, bệnh nhi bị cứng gáy, đi lại loạng choạng nên được gia đình đưa đến Bệnh viện Nhi Trung ương.
Tại đây, kết quả xét nghiệm Mac-Elisa dịch não tủy của bệnh nhi cho thấy dương tính với virus viêm não Nhật Bản. Bệnh nhi có tiền sử đã tiêm 4 mũi vaccine phòng bệnh viêm não Nhật Bản (mũi cuối cùng ngày 15/6/2019).
Trong tháng 4/2024, tỉnh Đắk Lắk đã ghi nhận 1 trường hợp bệnh nhân mắc viêm não Nhật Bản là nam sinh năm 2004, trú tại xã Krông Jing, huyện M’Đrắk. Ngày 18/4, bệnh nhân xuất hiện triệu chứng sốt cao, mệt mỏi.
Ngày 20/4, bệnh nhân được người nhà đưa đi khám, điều trị tại Trung tâm Y tế huyện M’Đrắk, đến ngày 23/4 chuyển viện đến Bệnh viện Đa khoa Vùng Tây Nguyên. Ngày 25/4, bệnh nhân được chuyển đến Bệnh viện Chợ Rẫy, TP HCM tiếp tục điều trị, kết quả xét nghiệm ngày 9/5 cho thấy, bệnh nhân dương tính với virus viêm não Nhật Bản.
Viêm não Nhật Bản thường xuất hiện vào mùa hè, là bệnh truyền nhiễm cấp tính, gây nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương do virus viêm não Nhật Bản gây ra. Đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh là trẻ em, do có hệ miễn dịch yếu và chưa được tiêm vaccine phòng bệnh đầy đủ.
Đây là bệnh rất nặng, nguy cơ tử vong cao và có khả năng lây lan mạnh, vì vậy, cần đề cao cảnh giác, không được chủ quan.
Nhận biết sớm triệu chứng rất quan trọng!
Theo TS.BS Đỗ Thiện Hải - Phó Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Nhi Trung ương, viêm não Nhật Bản thường khó phát hiện sớm do các triệu chứng ban đầu rất giống với những viêm nhiễm khác.
Tuy nhiên, đến ngày thứ hai hay thứ ba của bệnh thì triệu chứng biểu hiện rõ dần như: Sốt cao đột ngột, buồn nôn, nôn khan, đau đầu, phản ứng lờ đờ, chậm chạp.
“Viêm não Nhật Bản diễn tiến rất nhanh, có thể sau 3 ngày, thậm chí 1 ngày, bệnh nhân đã có biểu hiện co giật, rơi vào hôn mê, phải thở máy, có thể chỉ 1-2 ngày là trẻ tử vong” - BS Đỗ Thiện Hải cho biết.
Viêm não Nhật Bản là bệnh truyền nhiễm rất nguy hiểm vì chưa có thuốc kháng virus đặc hiệu. Khi người bệnh có biểu hiện mắc viêm não Nhật Bản, lượng virus chủ yếu tập trung ở não và gây tổn thương các tế bào thần kinh. Việc điều trị viêm não Nhật Bản rất khó khăn, với tỷ lệ tử vong và di chứng rất cao, như: rối loạn thần kinh thực vật, di chứng co giật phải điều trị suốt đời.
Tất cả mọi người, mọi lứa tuổi nếu chưa có miễn dịch với virus viêm não Nhật Bản đều có thể mắc bệnh. Ở Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh cao nhất ở nhóm trẻ 5-9 tuổi. Vì vậy, cần nhận biết sớm dấu hiệu trẻ mắc viêm não Nhật Bản để tránh những hậu quả đáng tiếc.
Viêm não Nhật Bản có thời gian ủ bệnh từ 5 - 14 ngày, trung bình là khoảng 1 tuần. Trong giai đoạn này, người bệnh không có triệu chứng.
Sau giai đoạn ủ bệnh, virus viêm não Nhật Bản vượt qua hàng rào mạch máu - não và gây phù não.
Ở giai đoạn này, bệnh sẽ khởi phát đột ngột với triệu chứng sốt cao 39 - 40 độ C hoặc hơn. Ngoài ra, bệnh nhân còn có các triệu chứng khác như: đau đầu, đau bụng, buồn nôn và nôn. Trong 1 - 2 ngày đầu có thể gặp những dấu hiệu: cứng gáy, tăng trương lực cơ, rối loạn vận động nhãn cầu, mất ý thức hay phản xạ gân xương tăng.
Triệu chứng viêm não Nhật Bản ở một số trẻ nhỏ còn là đi ngoài phân lỏng, đau bụng, nôn... giống như ngộ độc ăn uống.
Từ ngày thứ 3 - 4 đến ngày 6 - 7 của bệnh, bệnh nhân viêm não Nhật Bản tiến vào giai đoạn toàn phát. Triệu chứng nổi bật nhất trong giai đoạn này là tổn thương não nói chung và tổn thương thần kinh khu trú. Sau đó, các triệu chứng viêm não Nhật Bản không giảm mà còn nặng hơn. Bệnh nhân từ mê sảng kích thích dần rơi vào hôn mê sâu.
Không những vậy, các triệu chứng rối loạn thần kinh thực vật cũng tăng lên. Người bệnh vã nhiều mồ hôi, da lúc đỏ lúc tái, mạch nhanh, huyết áp tăng, rối loạn nhịp thở. Cuồng sảng, ảo giác, tăng trương lực cơ khiến bệnh nhân viêm não Nhật Bản nằm co quắp, giật rung các cơ mặt và chi.
Phòng ngừa viêm não Nhật Bản thế nào?
Ở nước ta, viêm não Nhật Bản xuất hiện rải rác quanh năm, nhưng bệnh thường lưu hành theo mùa, hay gặp từ tháng 4 đến tháng 10, cao điểm là tháng 6 và 7. Vì vậy, chủ động phòng bệnh là vô cùng quan trọng. Tiêm vaccine viêm não Nhật Bản là biện pháp phòng bệnh đơn giản, hữu hiệu và tiết kiệm nhất.
Trẻ em cần được tiêm chủng đầy đủ vaccine viêm não Nhật Bản, đặc biệt các mũi nhắc lại để được bảo vệ tốt nhất. Việc tiêm chủng vaccine được áp dụng cho người lớn và trẻ em từ 12 tháng tuổi trở lên.
Tiêm chủng cần đảm bảo 3 liều cơ bản: Mũi đầu tiên khi trẻ vừa đủ 1 tuổi, mũi thứ 2 tiêm sau mũi thứ nhất từ 1 - 2 tuần, mũi thứ 3 tiêm sau mũi 2 một năm. Sau 3 mũi cơ bản (hoàn thành trong khoảng 2 năm), các mũi vaccine nhắc lại cần được tiêm sau 3-4 năm, khuyến cáo cho đến khi trẻ qua 15 tuổi.
Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, để ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm bệnh, người dân cần chủ động thực hiện các biện pháp:
- Vệ sinh môi trường sạch sẽ, định kỳ dọn dẹp nhà ở, làm sạch chuồng gia súc để hạn chế nơi trú đậu của muỗi. Nếu có thể, nên dời chuồng gia súc ra xa nhà, xa nơi vui chơi sinh hoạt của trẻ, loại bỏ các ổ bọ gậy, bãi nước tồn đọng.
- Cần cho trẻ ngủ màn để tránh muỗi đốt, thường xuyên sử dụng các biện pháp để phòng chống và tiêu diệt muỗi trong các hộ gia đình.
- Không nên cho trẻ em chơi gần chuồng gia súc.
- Thường xuyên rửa tay với xà phòng, ăn chín, uống sôi.
- Nên thực hiện tiêm vaccine viêm não Nhật Bản đầy đủ và đúng lịch.
Box: Khi trẻ có các triệu chứng sốt, ngủ nhiều, li bì, đau đầu, nôn khan, cha mẹ cần nghĩ đến nguy cơ mắc viêm não và đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.
Anh Khánh
Ấn phẩm Vì trẻ em số 13
