Hàng triệu trẻ em phải đối mặt với nguy cơ mắc bệnh hô hấp, tim mạch và suy giảm miễn dịch do hít thở không khí ô nhiễm mỗi ngày. Nếu không có biện pháp bảo vệ kịp thời, hệ lụy sức khỏe lâu dài là không thể tránh khỏi.
Theo số liệu từ IQAir, nền tảng theo dõi chất lượng không khí toàn cầu, Hà Nội hiện là một trong những thành phố có chất lượng không khí kém nhất thế giới. Chỉ số AQI (chỉ số chất lượng không khí) của thủ đô thường xuyên vượt qua mức 200 - mức độ cực kỳ có hại cho sức khỏe.
Không chỉ Hà Nội, TPHCM và các thành phố công nghiệp như Bình Dương, Đồng Nai, Hải Phòng… cũng đang đối mặt với tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng, đặc biệt vào những tháng mùa khô, khi sương mù và khói bụi tăng cao.
Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí
Ô nhiễm không khí do nhiều yếu tố khác nhau gây ra, trong đó các nguyên nhân chính là:
Khói bụi từ phương tiện giao thông: Tại các thành phố lớn, số lượng xe máy và ô tô ngày càng tăng, dẫn đến việc thải ra một lượng lớn khí độc hại như CO, NO2 và SO2.
Hoạt động công nghiệp: Các khu công nghiệp sản xuất và chế biến hàng hóa thải ra lượng lớn bụi mịn PM2.5 và PM10, gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng.
Xây dựng và đô thị hóa: Các công trình xây dựng không che chắn cẩn thận, khiến bụi bẩn dễ dàng phát tán vào không khí.
Đốt rơm rạ và phế thải nông nghiệp: Tình trạng đốt rơm rạ ở các vùng ngoại thành cũng góp phần lớn vào việc làm ô nhiễm môi trường không khí.
Tác động của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe trẻ em
Trẻ em là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nhất trước ô nhiễm không khí. Hệ hô hấp và miễn dịch của trẻ chưa phát triển hoàn thiện, khiến trẻ dễ bị ảnh hưởng bởi bụi mịn và các chất độc trong không khí. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hơn 90% trẻ em trên thế giới phải hít thở không khí ô nhiễm mỗi ngày, gây ra hàng loạt vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Tăng nguy cơ bệnh hô hấp: Các chất ô nhiễm như bụi mịn PM2.5, khí NO2 và SO2 có thể gây viêm phổi, viêm phế quản, hen suyễn và các bệnh hô hấp mãn tính khác. Các nghiên cứu cho thấy, trẻ em sống ở các thành phố ô nhiễm có nguy cơ mắc bệnh về hô hấp cao gấp 1,4 lần so với những trẻ em sống ở khu vực không khí sạch.
Ảnh hưởng đến sự phát triển trí não: Nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng ô nhiễm không khí có thể làm giảm khả năng nhận thức và trí nhớ của trẻ, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả học tập và sự phát triển trí tuệ. Các chất độc trong không khí có thể xâm nhập vào não, gây viêm nhiễm và suy giảm chức năng nhận thức.
Tăng nguy cơ bệnh tim mạch: Trẻ em tiếp xúc với ô nhiễm không khí trong thời gian dài có nguy cơ mắc bệnh tim mạch khi trưởng thành, do ô nhiễm không khí ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tuần hoàn và huyết áp.
Suy giảm miễn dịch: Hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện khiến trẻ em dễ bị mắc bệnh và hồi phục chậm hơn. Trẻ em sống trong môi trường ô nhiễm có thể bị ốm thường xuyên hơn, đặc biệt là các bệnh liên quan đến đường hô hấp.
Biện pháp bảo vệ sức khỏe trẻ em trước ô nhiễm không khí
Để giảm thiểu tác động của ô nhiễm không khí, mỗi gia đình, cộng đồng và chính quyền cần chung tay hành động ngay từ bây giờ:
Đối với mỗi gia đình và cá nhân:
- Theo dõi chỉ số AQI hằng ngày và điều chỉnh các hoạt động ngoài trời cho trẻ em khi mức độ ô nhiễm cao.
- Đảm bảo trẻ đeo khẩu trang chống bụi mịn khi ra ngoài và hạn chế tiếp xúc với không khí ô nhiễm trong thời gian dài.
- Sử dụng máy lọc không khí trong nhà để tạo môi trường trong lành cho trẻ em.
- Hạn chế cho trẻ ra ngoài vào những ngày không khí ô nhiễm nặng, đặc biệt là vào buổi sáng sớm hoặc giờ cao điểm.
- Bổ sung dinh dưỡng với các loại thực phẩm giàu vitamin C, E, và Omega-3 giúp tăng cường sức đề kháng cho trẻ.
Đối với cộng đồng và xã hội:
- Trồng nhiều cây xanh tại các khu vực công cộng, trường học và khu dân cư để cải thiện chất lượng không khí.
- Khuyến khích sử dụng phương tiện giao thông công cộng thay vì phương tiện cá nhân, giảm thiểu khí thải từ ô tô và xe máy.
- Siết chặt quy định về khí thải công nghiệp và tăng cường giám sát chất lượng không khí tại các khu vực đô thị.
- Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của ô nhiễm không khí và cách bảo vệ sức khỏe.
Nam Anh
Ấn phẩm Vì trẻ em số 3
