Báo cáo thường niên của Bộ Giáo dục Trung Quốc cho biết, năm 2023, số trường mẫu giáo dừng hoạt động tăng từ 14.808 lên 274.400 cơ sở - sự sụt giảm năm thứ 2 liên tiếp.
Trong khi đó, số lượng trẻ em ghi danh vào trường mẫu giáo được ghi nhận là giảm năm thứ 3 liên tiếp - giảm 11,55%, tương đương 5,35 triệu, xuống còn 40,9 triệu trẻ. Số lượng trường tiểu học cũng giảm 5.645 xuống còn 143.500 vào năm 2023, tương ứng mức giảm 3,8%.
Sự sụt giảm này phản ánh sự thay đổi mạnh mẽ về nhân khẩu học tại Trung Quốc - nơi cả tỷ lệ sinh và tổng dân số đều đi xuống gây mối đe dọa nghiêm trọng tới tăng trưởng kinh tế trong tương lai.
Năm 2023, dân số Trung Quốc đã giảm năm thứ 2 liên tiếp, giảm 2 triệu dân trong tổng dân số 1,4 tỷ người. Chỉ có 9 triệu ca sinh được ghi nhận - mức thấp nhất kể từ khi các số liệu được ghi chép vào năm 1949.
Tỷ lệ sinh đề cập đến số con trung bình mà mỗi phụ nữ sinh ra, trong khi tỷ lệ sinh thay thế ở mức 2,1 trẻ trên mỗi phụ nữ được xem là tỷ lệ cần thiết để dân số của một quốc gia để duy trì sự ổn định.
Trung tâm Nghiên cứu Dân số và Phát triển Trung Quốc cho rằng, tỷ lệ sinh của nước này đã giảm xuống 1,09 vào năm 2022, các nhà nhân khẩu học ước tính rằng nó tiếp tục giảm xuống dưới 1 vào năm 2023, mặc dù không có con số cụ thể chính thức nào được công bố.
Tại Thượng Hải, một trong những thành phố thịnh vượng bậc nhất của Trung Quốc, tỷ lệ sinh chung đã giảm xuống còn 0,6 vào năm 2023, theo chính quyền địa phương.
“Trong khi đó, gánh nặng của việc chăm sóc người già đang gia tăng, tất cả trong bối cảnh kinh tế trì trệ”, ông He Yafu, nhà nhân khẩu học tự do tại tỉnh Quảng Đông cho biết.
Các hoạt động mầm non cần điều chỉnh một cách có chiến lược để đối mặt với những thách thức mới, như việc mở rộng giáo dục trẻ em sớm bao gồm trẻ dưới 3 tuổi và thành lập một hệ thống chăm sóc giáo dục tích hợp.
Dữ liệu của Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc năm 2021 cho thấy hơn 30% gia đình Trung Quốc có trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi cần dịch vụ chăm sóc trẻ em, nhưng chỉ 5,5% gia đình gửi con vào nhà trẻ hoặc trường mẫu giáo. Ngày càng nhiều trường mẫu giáo được chuyển đổi thành trung tâm chăm sóc người cao tuổi và nhân viên đổi sang chăm sóc người già.
Nhiều gia đình đang lưỡng lự trong sinh thêm con, do chi phí nhà ở và nuôi con đắt đỏ, sự cạnh tranh khốc liệt để giành được trường học, trường đại học và công việc tốt cũng như tình tình hình kinh tế khó khăn.
Một khảo sát gần đây về phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ tại thành phố Ninh Ba chỉ ra rằng gần một nửa số phụ nữ độc thân, phụ nữ không có con đã ủng hộ việc chỉ có 1 con, hơn 1/3 không muốn có con, khoảng 15% muốn có 2 con và hơn 1% nói họ muốn nhiều con hơn.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng 56% số người được hỏi coi hôn nhân là sự lựa chọn hơn là thiết yếu và gần 6% thấy không cần thiết phải kết hôn.
Các chuyên gia cho rằng, khi dân số giảm, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới có thể sẽ phải đối mặt với một loạt thách thức như lực lượng lao động thu hẹp, năng lực chi tiêu giảm, hệ thống an sinh xã hội bị quá tải do dân số già hóa.
Để khắc phục tình trạng tỷ lệ sinh đi xuống, những năm gần đây, Chính phủ Trung Quốc đã đưa một loạt chính sách nhằm đảo ngược xu hướng già hóa dân số, thúc đẩy tỷ lệ sinh.
Năm 2021, Trung Quốc nới lỏng quy định cho phép các cặp vợ chồng sinh đến 3 con, sau một thời gian dài áp dụng chính sách một con. Các chính quyền địa phương cũng đưa ra các cơ chế như tăng thời gian nghỉ sinh, giảm thuế, tặng tiền cho gia đình có nhiều hơn một con.
Thanh Tâm (theo SCMP)
Báo Lao động và Xã hội số 134
