97 cơ sở cai nghiện ma túy công lập có tổng công suất tiếp nhận 57.896 học viên, mới chỉ đáp ứng khoảng 60% nhu cầu thực tế.
Sau 2 năm triển khai Luật Phòng, chống ma túy năm 2021, công tác cai nghiện ma túy trong cả nước đã có sự chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, việc cai nghiện ma túy bắt buộc trong các cơ sở cai nghiện ma túy công lập vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc, đòi hòi những giải pháp cấp bách để tháo gỡ.
Theo Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội, toàn quốc hiện có 191.410 người nghiện ma túy, trong đó: 95.049 người đang ở ngoài xã hội (chiếm 50%); 48.203 người sử dụng trái phép chất ma túy; 20.478 người bị quản lý sau cai nghiện; tập trung chủ yếu ở các thành phố lớn và các tỉnh Tây Bắc, Bắc miền Trung.
Gần 72.000 người có tiền án, tiền sự, chiếm 30% tổng số người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy. Tình hình người nghiện sử dụng đồng thời nhiều loại ma túy ngày càng phổ biến, tỷ lệ sử dụng ma túy tổng hợp chiếm khoảng 70 - 80% số người nghiện, đặc biệt tại các tỉnh miền Trung và miền Nam thì tỷ lệ này lên đến 80 - 95%.
Cả nước hiện có 97 cơ sở cai nghiện ma túy công lập, mới chỉ đáp ứng khoảng 60% nhu cầu thực tế. Trong khi đó, điều kiện cơ sở vật chất của nhiều cơ sở cai nghiện ma túy chưa đáp ứng được quy định tại Nghị định số 116/2021/NĐ-CP, do một số được tận dụng từ các loại hình khác đã hoạt động lâu năm (trong số 62 cơ sở được xây dựng mới có 2 cơ sở hoạt động từ năm 1976 - 1978, 8 cơ sở được xây dựng trong giai đoạn 1990 - 1999; 51 cơ sở được xây dựng trong giai đoạn 2000 - 2017;
Trong số 35 cơ sở tiếp nhận lại có 4 cơ sở được xây dựng từ năm 1988 - 1989, 13 cơ sở xây dựng trong giai đoạn 1992 - 1998, 19 cơ sở xây dựng trong giai đoạn 2001 - 2021) nên cơ sở vật chất xuống cấp, hư hại, cần thiết được đầu tư xây dựng, nâng cấp.
Nhiều cơ sở cai nghiện ma túy chưa bảo đảm việc phân khu theo quy định của Nghị định số 116/2021/NĐ-CP ngày 21/12/2021 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Phòng, chống ma túy, Luật Xử lý vi phạm hành chính về cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy.
Thêm vào đó, đội ngũ viên chức, người lao động tại cơ sở cai nghiện ma túy vừa hạn chế về số lượng, năng lực chuyên môn tư vấn, điều trị cai nghiện ma túy, trong khi khó tuyển dụng người có chuyên môn phù hợp với vị trí việc làm, đặc biệt là bác sĩ.
Hiện còn 25/97 cơ sở cai nghiện chưa có bác sĩ. Hơn nữa, chính sách thu hút, chế độ đãi ngộ đối với viên chức, người lao động làm việc tại các cơ sở cai nghiện bắt buộc chưa tương xứng với yêu cầu, nhiệm vụ, công việc nên không thu hút được lao động làm việc lâu dài, đặc biệt đối với các vị trí y, bác sĩ.
Đến nay, chỉ có 8/63 tỉnh, thành quan tâm, bố trí kinh phí nâng cấp, sửa chữa, đầu tư trang thiết bị cho cơ sở cai nghiện theo quy định Nghị định 116/2021/NĐ-CP. Số vốn được bố trí cũng ở mức rất thấp (khoảng 316,467 tỷ đồng/8 tỉnh, thành phố).
Đại diện Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội cho biết, để khắc phục khó khăn và thách thức, cần tiếp tục rà soát thực trạng cơ sở vật chất, nhân lực tại của các cơ sở cai nghiện ma túy công lập, đối chiếu với các quy định của Nghị định số 116/2021/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn thi hành để xây dựng, phê duyệt, triển khai thực hiện các dự án, phương án tăng cường cơ sở vật chất;
Tuyển dụng, đào tạo nâng cao năng lực đội ngũ nhân lực của các cơ sở cai nghiện ma túy và tại các địa phương bảo đảm đủ điều kiện hoạt động cai nghiện ma túy của các cơ sở này theo quy định của pháp luật.
Cùng với đó là hoàn thiện chế độ, chính sách ưu đãi phù hợp, nhất là chính sách trợ cấp ưu đãi theo nghề, phụ cấp đặc thù, chuẩn hóa đối với đội ngũ cán bộ, người làm công tác cai nghiện ma túy;
Tăng cường công tác tuyển dụng, tập huấn; tiếp tục nghiên cứu, tháo gỡ những vướng mắc trong quá trình triển khai việc tổ chức xác định tình trạng nghiện ma túy tại các cơ sở cai nghiện ma túy công lập về điều kiện thực hiện, trình tự, thủ tục xác định tình trạng nghiện ma túy theo Luật Phòng, chống ma túy.
Bộ LĐ-TB&XH cũng đề nghị, Chính phủ xem xét, trình Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy đến năm 2030, bảo đảm nguồn lực hỗ trợ vốn đầu tư từ ngân sách Trung ương để địa phương nâng cấp, sửa chữa, bổ sung trang thiết bị, phương tiện cho các cơ sở cai nghiện ma túy công lập của các tỉnh, thành phố nhằm đáp ứng điều kiện, tiêu chuẩn tối thiểu theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy và Nghị định số 116/2021/NĐ-CP.
Đồng thời, giao Bộ LĐ-TB&XH chủ trì, phối hợp với Bộ Nội vụ và các bộ, ngành liên quan nghiên cứu xây dựng cơ chế, chính sách ưu đãi phù hợp thu hút, hỗ trợ người làm công tác cai nghiện ma túy theo Khoản 4 Điều 3 của Luật Phòng, chống ma túy 2021;
Đánh giá, đề xuất sửa đổi, bổ sung Nghị định số 26/2016/NĐ-CP ngày 6/4/2016 của Chính phủ quy định chế độ trợ cấp, phụ cấp đối với công chức, viên chức và người lao động làm việc tại các cơ sở quản lý người nghiện ma túy, người sau cai nghiện ma túy và cơ sở trợ giúp xã hội công lập.
Thùy Hương
Báo Lao động và Xã hội số 100
