Quyết định mang tính lịch sử này nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thanh, thiếu niên.
Quyết định lịch sử
Trước đó, tại phiên trả lời chất vấn Quốc hội chiều 11/11, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã đề nghị Quốc hội đưa ngay nội dung cấm TLĐT, TLNN vào Nghị quyết tại Kỳ họp thứ 8 trước khi Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá được xem xét, sửa đổi trong thời gian tới.
Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, có như vậy mới đáp ứng được nhu cầu cấp thiết của thực tiễn và nhanh chóng triển khai các giải pháp bảo vệ người dân, đặc biệt là trẻ em.
Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang tăng nhanh và tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của người dân, đặc biệt là đối với giới trẻ.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã khẳng định, không có bằng chứng TLĐT, TLNN ít hại hơn thuốc lá điếu. Cả hai đều chứa nicotine gây nghiện và có hại, đặc biệt với não bộ trẻ em. Một số sản phẩm TLĐT chứa các chất độc hại còn cao hơn thuốc lá điếu thông thường.
Theo ông Hồ Hồng Hải, Phó vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Thông tin và Truyền thông), qua báo cáo kết quả giám sát, khảo sát của các ủy ban của Quốc hội và các nghiên cứu cho thấy: Tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam ngày càng tăng, nhất là trong giới trẻ, học sinh, sinh viên; có tình trạng lợi dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để lưu hành, sử dụng ma túy trái phép.
Quý I năm 2024, công an cả nước đã phát hiện, xử lý 111 vụ, 152 đối tượng liên quan đến thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Trong đó, có 33 vụ, với 73 đối tượng bị khởi tố do phạm tội về ma túy, còn lại bị xử lý hành chính về hành vi kinh doanh hàng hóa không có nguồn gốc, xuất xứ.
Từ năm 2025, các loại thuốc lá mới như TLĐT, TLNN sẽ được liệt vào danh sách hàng cấm. Nếu cá nhân hoặc tổ chức vi phạm, sẽ bị xử phạt theo các quy định hiện hành. Việc xử phạt tội sản xuất, buôn bán hàng cấm được căn cứ theo Điều 190 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.
Theo đó, người vi phạm có thể bị phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 1 năm đến 5 năm. Nghị định 98/2020 cũng quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, trong đó có mặt hàng thuốc lá.
Theo ông Nguyễn Đức Lê, Phó Cục trưởng Cục nghiệp vụ, Tổng cục Quản lý thị trường, trước đây, các mặt hàng thuốc lá mới chỉ được xử lý dưới dạng hàng hóa nhập lậu hoặc không rõ nguồn gốc, xuất xứ.
Tuy nhiên, mức xử phạt cho các hành vi này còn khá thấp trong khi lợi nhuận từ việc kinh doanh các sản phẩm này quá cao, nên chưa đủ sức răn đe các đối tượng vi phạm. Khi thuốc lá mới được xếp vào danh mục hàng cấm, các chế tài xử phạt sẽ đủ mạnh và nghiêm khắc hơn, đảm bảo tính răn đe.
Trẻ em đã được lắng nghe
Ngày 29/9, trong Phiên họp giả định Quốc hội trẻ em lần thứ II, với tỷ lệ 100%, 306 đại biểu trẻ em biểu quyết thống nhất cấm TLĐT, TLNN.
Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Y tế giả định Nguyễn Ngọc Mai An cho biết, tình trạng gia tăng trẻ em sử dụng TLĐT, TLNN thời gian qua, có nguyên nhân từ việc trẻ em rất dễ tiếp cận với thuốc lá điện tử qua mạng xã hội, thậm chí các sản phẩm này được bán ngay tại cổng trường với đủ mẫu mã, giá rất rẻ.
Bên cạnh đó, nhiều trẻ em thiếu sự hiểu biết về tác hại của TLĐT, TLNN đối với thể chất, tinh thần. Thậm chí, có những nhận thức sai lầm rằng các sản phẩm này ít gây hại hơn so với thuốc lá truyền thống.
Cũng tại phiên họp giả định này, các đại biểu trẻ em đã đưa ra nhiều ý kiến đề xuất tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng, các bộ, ngành để cấm bán thuốc lá điện tử và các chất kích thích cho trẻ vị thành niên; kiểm soát chặt chẽ hơn việc quảng cáo thuốc lá và các chất kích thích trên mạng xã hội;
Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức của gia đình, nhà trường, nhất là các em học sinh về tác hại của thuốc lá và các chất kích thích.
Nghị quyết của Quốc hội cấm TLĐT, TLNN cho thấy sự quyết liệt của Đảng, Nhà nước ta trong việc bảo vệ sức khỏe người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ trước những nguy cơ từ các sản phẩm thuốc lá mới. Điều quan trọng là tiếng nói của trẻ em đã được lắng nghe, nguyện vọng chính đáng của các em về môi trường không khói thuốc đang thành hiện thực.
Thanh Ngọc - Phương Anh
Ấn phẩm Vì trẻ em số 23