Nguyên nhân là do việc áp dụng giãn cách xã hội tại 19 tỉnh, thành phố phía Nam đã gây nhiều khó khăn trong chuỗi giá trị sản xuất, tiêu thụ, chế biến và xuất khẩu lúa gạo Việt Nam. Cụ thể, đối với vấn đề thu mua lúa tươi vụ Hè Thu, xuất hiện tình trạng thiếu hụt trầm trọng lao động thời vụ trên đồng, từ người đi thu mua cho đến người gặt lúa, bốc vác xuống ghe. Các ghe vận chuyển lúa không thể di chuyển từ vùng này sang vùng khác, đặc biệt là giữa các địa phương.
Đối với các doanh nghiệp, do phải thực hiện phương án "3 tại chỗ", nhiều đơn vị không đáp ứng được do chi phí cao, dẫn tới ngừng sản xuất. Hàng loạt chi phí về phòng chống dịch, vận chuyển... phát sinh trong khi hàng không xuất khẩu được cũng khiến lợi nhuận của doanh nghiệp bị giảm.
Trong các thị trường xuất khẩu gạo chủ lực của Việt Nam trong 7 tháng đầu năm, Philippines tiếp tục đứng đầu, với khoảng 1,27 triệu tấn (giảm 15% so với cùng kỳ năm ngoái). Vị trí thứ hai là Trung Quốc, với khối lượng nhập khoảng 643 nghìn tấn (tăng 30,5%), tương đương hơn 338 triệu USD. Tuy nhiên, giá gạo Việt Nam xuất sang thị trường này giảm 11,6%.
Trong khi đó, xuất khẩu gạo Việt Nam sang thị trường Bangladesh tăng rất mạnh, đạt 52.862 tấn (tăng hơn 9.322%); với giá trị 32 triệu USD (tăng 10.972%). Ngược lại, xuất khẩu gạo sang Malaysia giảm mạnh, gần 60% về lượng và hơn 50% về giá trị.
Bộ NN&PTNT dự báo trong những tháng tới, thị trường Philippines sẽ giảm sản lượng nhập khẩu xuống còn 12,4 triệu tấn (khoảng 14%), xuất khẩu gạo của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng, giá gạo có thể bị giảm. Hiệp hội Lương thực Việt Nam dự kiến cả năm 2021, Việt Nam sẽ xuất khẩu khoảng 6,0 - 6,2 triệu tấn gạo các loại, trị giá đạt khoảng 3,325 tỷ USD.