Tôi nhớ rất rõ là sau khi ăn cơm trưa xong, anh Hoàng Văn Thái đến gặp tôi, nói tôi lên gặp anh Văn (bí danh của Đại tướng Võ Nguyên Giáp) ”nhận nhiệm vụ”.
Dù đã 96 tuổi, nhưng cụ Nguyễn Công Dinh - người mang mật thư của Đại tướng Võ Nguyên Giáp gửi Bác Hồ báo cáo về việc thay đổi phương án tác chiến trong chiến dịch Điện Biên Phủ, vẫn kể rành mạch câu chuyện này.
Mật thư có tính quyết định lịch sử
Trong hồi ký “Điện Biên Phủ - Điểm hẹn lịch sử” của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Đại tướng nhấn mạnh, 26/1/1954 là ngày "thực hiện một quyết định khó khăn nhất trong cuộc đời chỉ huy của mình".
Đó là chuyển phương châm tác chiến từ "đánh nhanh, giải quyết nhanh" sang "đánh chắc, tiến chắc", cách thời điểm nổ súng tiêu diệt Trần Đình - bí danh của Điện Biên Phủ chỉ vài giờ.
Từng là trợ lý tác chiến của cơ quan đầu não thuộc Bộ Tổng tham mưu mặt trận Điện Biên Phủ, cụ Nguyễn Công Dinh là một trong số ít người giúp việc, tổng hợp tin tức hàng ngày từ các đơn vị ngoài mặt trận để báo cáo Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại sở chỉ huy đóng tại Mường Phăng, Điện Biên Phủ. Cụ là người tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ từ ngày mở màn đến ngày kết thúc.
Cụ Dinh nhớ lại, vài ngày trước khi nổ súng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp lo lắng và suy nghĩ rất nhiều về lời dặn của Bác Hồ, đó là "Chắc thắng mới đánh". Đêm trước ngày nổ súng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp thức trắng và sáng sớm ngày 26/1, Đại tướng đã triệu tập cuộc họp Đảng ủy mặt trận.
Kết luận cuộc họp lịch sử và cân não ấy bằng Chỉ thị: Để bảo đảm nguyên tắc cao nhất là "đánh chắc thắng" cần chuyển phương châm tiêu diệt địch từ "đánh nhanh, giải quyết nhanh" sang "đánh chắc, tiến chắc".
Ngay sau cuộc họp lãnh đạo các đại đoàn để quyết định thay đổi phương án tác chiến, từ "đánh nhanh, thắng nhanh" sang "đánh chắc, tiến chắc", Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Chỉ huy trưởng - Bí thư Đảng ủy mặt trận Điện Biên Phủ đã viết một bức thư trình bày rõ lý do xin thay đổi phương án tác chiến gửi đến Bác Hồ và Bộ Chính trị.
Khi đó, cụ Dinh là sĩ quan tác chiến thuộc Sở chỉ huy chiến dịch và được Đại tướng Võ Nguyên Giáp chọn giao nhiệm vụ hết sức quan trọng, mang mật thư từ Điện Biên Phủ về An toàn khu Thái Nguyên.
Nhớ lại giây phút nhận nhiệm vụ quan trọng ngày đó, cụ Dinh cho biết, sau khi thay đổi phương án tác chiến, Đại tướng đã viết một bức thư ngay trong đêm và đến trưa hôm sau cụ được gọi lên nhận nhiệm vụ quan trọng.
“Khi lên đến nơi, Đại tướng rất ân cần, vui vẻ nói với tôi: Cậu ngồi đấy, rồi Đại tướng dặn: "Đây là thư mật, cậu phải mang về an toàn khu, đưa tận tay và báo cáo với Bác Hồ và xin chỉ thị của Bác. Trường hợp không gặp được thì phải xin gặp anh Văn Tiến Dũng và nhờ anh ấy đưa ngay thư cho Bác".
“Tôi nhận nhiệm vụ, Đại tướng dặn rất rõ ràng, kỹ lưỡng, tài liệu quan trọng, bí mật này phải đưa tận tay Bác Hồ, đi đến nơi, về đến chốn, không được để xảy ra chuyện gì"!
Con đường từ Điện Biên về an toàn khu Thái Nguyên phải đi qua 3 trọng điểm địch bắn phá ác liệt là đèo Pha Đin, ngã ba Cò Nòi (tỉnh Sơn La) và bến phà Âu Lâu (tỉnh Yên Bái). Khoảng 4 giờ chiều thì cụ Dinh mang bức thư lên đường trên chiếc xe của Đại tướng.
"Ở Điện Biên, cứ 4 giờ chiều là sương xuống, cho nên 4 giờ chiều là quân đội, dân công, dân quân tự vệ mới ra đường. Cũng giờ đó tôi xuất phát. Cả đi và về mất 5 ngày 5 đêm, 29 tết tôi mới về đến nơi", cụ Dinh nhớ lại.
Nhiệm vụ hết sức quan trọng, cả đời chỉ có một lần
4 giờ chiều hôm đó, Đại tướng ra bắt tay tiễn đoàn công tác. Qua khỏi đèo Pha Đin thì xe của đoàn gặp rất nhiều bộ đội, dân công hỏa tuyến, thanh niên xung phong đi nườm nượp. Về đến phà Âu Lâu, anh lái phà thấy chiếc xe con thì biết đó là xe chỉ huy nên đưa phà vào ngay.
“Phà qua được nửa sông thì nghe kẻng báo động, lúc đó tôi cũng sợ, nhưng không dám nói. Tôi bảo anh lái xe nổ máy sẵn, khi phà vừa chạm đất thì xe vọt lên ngay, chạy được mấy chục thước thì nghe bom nổ phía sau, nhưng nổ trên sông, chứ không trúng phà", cụ kể lại giây phút nguy hiểm.
"Có điều này không hiểu do ai xui khiến, khi nghe kẻng báo động ở phà Âu Lâu, tôi lại nảy ra suy nghĩ, nếu bom nổ trúng phà, mình bị rơi xuống thì có hai trường hợp, một là sống, hai là chết. Trong đầu đã xác định rơi xuống là chết, vì tôi bơi kém, sông Hồng thì chảy xiết.
Tôi tháo thắt lưng thắt ngang chiếc xà cột đựng lá thư, siết chặt vào người. Bởi, nếu tôi rơi xuống nước thì chiếc xà cột vẫn được đeo chặt vào người, nếu ai vớt được xác thì sẽ tìm được chiếc xà cột và tìm được thư", kể đến đây cụ Dinh bật cười như thể vừa thoát nạn.
Rồi cụ kể tiếp: "Xe chúng tôi chạy tiếp qua cầu Bình Ca, qua Đèo Khế rồi về đến Chợ Chu (tỉnh Thái Nguyên)thì gần trưa. Để xe lại, tôi đi bộ từ Chợ Chu vào gần nơi Bác Hồ đang họp đã là buổi chiều.
Vào đến khu vực bảo vệ, tôi đợi nhưng không gặp được Bác Hồ nên xin gặp đồng chí Văn Tiến Dũng. Khi đồng chí Văn Tiến Dũng ra, tôi báo cáo tình hình. Đồng chí Văn Tiến Dũng nhận thư, nói với tôi là sẽ báo cáo với Bác Hồ.
Sáng hôm sau tôi lại đến, ngồi đến khoảng 9 - 10 giờ thì đồng chí Văn Tiến Dũng đi ra và nói: Thư tôi đưa cho Bác Hồ rồi. Bác đã xem và nói: Trong thư anh Văn viết rất rõ ràng, cậu phái viên không phải báo cáo nữa. Bác đang bận họp, mà bắt cậu ấy đợi thì mất việc của cậu ấy nên cho cậu ấy về và bảo cậu ấy là Bác đã xem, Bác sẽ trả lời cho anh Văn".
Đoàn công tác lên xe đi về luôn trong chiều hôm đó. Về đến nơi thì toàn bộ Sở Chỉ huy đã chuyển vào Mường Phăng (tỉnh Điện Biên). Thật may, vẫn còn mấy anh em cấp dưỡng ở lại, họ cho ăn cơm nguội rồi cùng vào Mường Phăng.
“Vào đến nơi tôi chạy lên báo cáo Đại tướng. Đại tướng nói: Bác Hồ đã nhận được thư và trả lời đồng ý rồi. Cậu làm việc rất trách nhiệm, đi nhanh và an toàn. Cậu đã hoàn thành nhiệm vụ. Giờ cậu kể tôi nghe chuyện đi đường.
Tôi nói: Báo cáo anh, nói là chiến tranh, nhưng bộ đội, dân công đi vui như tết trên đường, họ hát, hò, vui lắm. Tôi còn nhớ câu hò: Trèo đèo lội suối băng băng, xe thồ đè bẹp xe tăng quân thù...", Người cựu chiến binh già như sống lại giây phút hào hùng của quá khứ.
Cụ Dinh chia sẻ, sau này có nhiều người hỏi, lúc đó cụ cảm nhận thế nào?
"Thật sự là tôi không nghĩ gì cả. Là bộ đội, nhận nhiệm vụ cấp trên giao thì cứ thế mà làm, làm đến nơi đến chốn, không sợ chết, không nghĩ đến bản thân. Nhất là mình lại biết đây là thư gửi Bác Hồ, quan trọng lắm, phải thực hiện bằng được. Mình đã được chọn cho một nhiệm vụ hết sức quan trọng, cả đời chỉ có một lần", cụ Dinh nói.
Khánh Vân
Báo Lao động Xã hội số 61