Thực tế cuộc sống cho thấy, có rất nhiều gia đình thường sao nhãng việc tìm hiểu sở thích, năng lực và xu hướng nghề nghiệp của con. Từ việc không hiểu rõ con mình có thể làm được gì và không làm được gì, cha mẹ dễ hướng con vào những công việc không phù hợp và có ít cơ hội để phát triển bản thân.
Bên cạnh đó, cũng có không ít các bậc cha mẹ, thông qua thói quen, cách sống và sinh hoạt hàng ngày đã nhận biết và bồi đắp những khả năng có thể là thế mạnh của trẻ trong tương lai. Một số kỹ năng nhận biết xu hướng nghề nghiệp ở trẻ mà cha mẹ có thể tham khảo:
Khả năng giao tiếp và ngôn ngữ
Trẻ có năng lực giao tiếp có xu hướng thích tham gia vào các cuộc hội thoại với các thành viên khác trong gia đình từ rất sớm. Qua đó, trẻ nhanh chóng tự xây dựng cho mình vốn từ vựng phong phú, kể cả những từ mang tính tượng hình, tượng thanh và biết đưa ra các phép so sánh để biểu đạt ý nghĩa của câu nói.
Trẻ có năng lực giao tiếp cũng phát huy tốt hơn khả năng quan sát, ghi nhớ, tiếp thu các ý tưởng, khái niệm mới một cách nhanh chóng, dễ dàng và tiếp nhận được kiến thức cao hơn so với trình độ nhận thức của các bạn cùng lứa tuổi.
Khả năng học hỏi và xử lý vấn đề
Trẻ có khả năng học hỏi thường biểu hiện ở thói quen đặt câu hỏi, có tính tập trung cao, kiên trì và thích tranh luận để xử lý các vấn đề. Trong quá trình giao tiếp, học hỏi, trẻ thường có xu hướng vượt ra khỏi phạm vi đang bàn luận khi đặt ra nhiều câu hỏi để tìm hiểu rõ hơn về mọi thứ xung quanh.
Cách trẻ xử lý các tình huống sẽ thể hiện khả năng suy luận và tính cách của trẻ. Biểu hiện này thể hiện ở một số điểm đặc trưng:
- Đưa ra nhiều hơn một giải pháp cho một vấn đề.
- Suy nghĩ và có hướng giải quyết vấn đề khác với những cách thông thường.
- Tìm ra sự liên kết hoặc mâu thuẫn trong cách giải quyết vấn đề.
Tính cách và cảm xúc
Sự phát triển cảm xúc của trẻ sẽ diễn ra theo từng độ tuổi. Tuy nhiên, cách thể hiện cảm xúc sẽ phản ánh tính cách của trẻ. Ví dụ: Trẻ có tính cách hướng ngoại thì cảm xúc được bộc lộ mạnh mẽ, có chính kiến, yêu - ghét rõ ràng.
Trẻ có xu hướng sống nội tâm sẽ làm việc độc lập tốt hơn làm việc nhóm, hay suy nghĩ về những việc đã trải qua, thích nghiên cứu về các vấn đề tâm lý, trí tuệ cảm xúc...
Tư duy phân tích và khả năng lãnh đạo
Dấu hiệu trẻ có tư duy phân tích và năng lực lãnh đạo có thể bộc lộ qua thói quen sắp xếp đồ chơi hoặc các vật dụng theo cặp, hàng lối, màu sắc, hình dạng... theo cách trật tự và có tổ chức nhất. Đồng thời cũng là biểu hiện của trẻ có xu hướng về khoa học và toán học.
Năng khiếu lãnh đạo cũng được thể hiện rõ nét trong quá trình giao tiếp của trẻ với bạn bè đồng lứa. Trẻ có năng lực lãnh đạo tốt thường có khả năng kiểm soát bản thân và dẫn dắt hoạt động của người khác. Đây là một dạng năng lực bẩm sinh và có thể hoàn thiện nếu được vun đắp. Trẻ có năng khiếu lãnh đạo thường có biểu hiện:
- Có thể thuyết phục người khác làm theo ý mình.
- Biết lắng nghe ý kiến của người khác.
- Có thể truyền đạt ý tưởng và định hướng cho nhóm rõ ràng.
Khả năng sáng tạo và năng khiếu nghệ thuật
Trẻ có khả năng sáng tạo luôn bộc lộ sự hứng khởi khi nhìn thấy những điều mới lạ. Chỉ cần một vài vật dụng đơn giản, trẻ có thể tạo ra món đồ chơi yêu thích cho mình. Sự sáng tạo của trẻ có thể bắt đầu từ khả năng bắt chước, mô phỏng và tái tạo.
Điều này có thể phụ thuộc nhiều vào cảm xúc, tình huống chứ không phải lúc nào cũng có chủ đích. Trí tưởng tượng phong phú khiến trẻ yêu thích các trò chơi nhập vai, giả tưởng và thường xuyên đưa ra những chi tiết độc đáo trong câu chuyện hay vở kịch của mình. Quan sát năng khiếu nghệ thuật của trẻ giúp cha mẹ sớm phát hiện tài năng của con.
Khả năng vận động
Trẻ yêu thích thể thao được biểu hiện qua việc thích vận động và có khả năng vận động cơ thể tốt. Điều này cũng được bộc lộ qua việc trẻ dành nhiều thời gian cho các hoạt động vui chơi bên ngoài hoặc có thái độ phấn khích mỗi khi xem các kênh thể thao như bóng đá, bóng rổ, quần vợt, võ thuật, chèo thuyền, điền kinh…
Nếu sự thích thú của trẻ kéo dài với tần suất lớn thì cha mẹ nên quan tâm và giới thiệu cho con nhiều hơn về các môn thể thao khác. Dù sự lựa chọn của con là gì thì việc tích cực vận động cũng mang lại cho trẻ sức khỏe thể chất và tinh thần để trẻ vượt qua thử thách.
Không áp đặt và làm thay
Chỉ khi được làm công việc phù hợp với năng lực, thế mạnh của mình thì mỗi cá nhân mới phát huy hết năng lực, sở trường trong công việc đó. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc chọn đúng nghề và rèn luyện đúng cách, đúng thời điểm.
Mặc dù tất cả các bậc cha mẹ luôn mong muốn dành cho con những điều tốt đẹp nhất, nhưng chỉ nên là người hỗ trợ chứ không phải làm thay. Nhất là không nên áp đặt và bắt buộc con đi theo lộ trình cha mẹ đã vạch sẵn.
Bên cạnh đó, để giúp con có được hướng đi vững chắc, cha mẹ cũng cần phải tạo điều kiện cho con được cọ xát với môi trường thực tế để tích lũy kinh nghiệm. Ngoài những kiến thức được học ở trường, lớp thì kinh nghiệm làm việc luôn là nhân tố thực tiễn nhất giúp con có cái nhìn sâu và khách quan hơn về nghề nghiệp.
Thế giới không ngừng phát triển và đang thúc đẩy sự cạnh tranh trong các lĩnh vực lao động, việc làm ngày càng gay gắt. Do đó, xu hướng nghề nghiệp càng được nhận diện sớm thì trẻ càng có cơ hội được rèn luyện sớm để phát huy hết năng lực của bản thân.
Box: Hướng nghiệp chính là giúp con lựa chọn được ngành nghề phù hợp với sở thích và năng lực của bản thân.
Xuân Quang
Ấn phẩm Vì trẻ em số 9
