Khốn đốn vì giống lúa kém chất lượng
Sự phát triển của mạng internet đem lại nhiều tiện ích cho xã hội, trong đó có bà con nông dân. Thông qua mạng internet, người dân có thể biết đến những mô hình sản xuất hay, kinh nghiệm quý trong trồng trọt, chăn nuôi… và có thể áp dụng vào thực tế.
Tuy nhiên, mạng xã hội cũng là công cụ mà nhiều đối tượng lợi dụng để lừa đảo, bán vật tư nông nghiệp, giống cây trồng kém chất lượng.
Tại huyện Tân Sơn (Phú Thọ), qua thống kê, vụ chiêm xuân 2024 có 300 hộ gieo cấy lúa VST-899 với diện tích 20ha, tập trung tại các xã Tân Sơn (8,3ha), Lai Đồng (3,28ha), Thu Ngạc (2,8ha), Kiệt Sơn (2ha)… Toàn bộ diện tích lúa này không có bông hoặc bông bị lép, thiệt hại về kinh tế không hề nhỏ.
Bà Hà Thị Bường (khu Bình Thọ, xã Thạch Kiệt, huyện Tân Sơn, Phú Thọ) cho biết, đầu vụ, con trai bà mua mấy kg giống lúa VST 899 cho 4 sào ruộng của nhà và đưa bà 3 gói (loại 1kg/gói), được giới thiệu năng suất rất cao, gạo ngon. Bà đem ngâm và 5 ngày mới thấy nhú mầm.
Tuy mầm lên không đều nhưng bà Bường vẫn đem cấy. Càng phát triển, giống lúa VST 899 càng có những biểu hiện lạ. Khi các thửa ruộng kế bên gieo cấy giống lúa khác đã cho lúa chín cong đầu thì lúa VST 899 nhà bà Bường mới lác đác vài bông ngắn và hầu như không có hạt.
Tương tự, bà Hà Thị Hạt và Hà Thị Minh Hoạt cho biết: “Chúng tôi mua 6kg giống với giá 75.000 đồng/kg, bao bì in tiếng nước ngoài, nghĩ giá cao thế chắc năng suất phải hơn giống cũ. Đến thời kỳ trổ bông mà không thấy giống lúa mới trổ bông nên vài nhà đành cắt bỏ. Tôi cố chờ, nhưng cũng chỉ lác đác vài bông nhưng lại không có hạt”.
Theo UBND huyện Tân Sơn, việc hơn 20ha giống lúa VST-899 được gieo cấy vụ xuân 2024 là do người dân xem thông tin quảng cáo qua mạng xã hội Facebook, rồi đặt mua về gieo trồng.
Không riêng tỉnh Phú Thọ, trước đó tại TP Phổ Yên (Thái Nguyên) cũng xảy ra tình trạng tương tự. Gia đình chị Trương Thị Vinh (xóm Hồng Cóc, xã Phúc Thuận, TP Phổ Yên) phải cắt lúa xanh cho bò ăn khi mua giống lúa trên mạng xã hội về gieo cấy. Được biết, gia đình chị Vinh có 7 sào ruộng. Vụ xuân năm nay, gia đình chị cấy 6 sào giống HDT10 và 1 sào giống VST899 được đặt mua trên mạng.
Chị Vinh cho hay: “Trước khi sản xuất vụ xuân, tôi vào mạng Facebook và thấy fanpage quảng cáo giống lúa nhập khẩu VST899 với ưu điểm: Tỷ lệ nảy mầm 98%, chống chọi thời tiết khắc nghiệt 3 miền; năng suất 3,5 tạ/sào; thân lúa cao chắc khỏe, bông to; chịu mặn; mùi thơm đặc trưng, cơm dẻo, hạt gạo mẩy tròn; thời gian thu hoạch từ 85 - 90 ngày nên đặt mua 1kg với giá 70.000 đồng về gieo cấy.
Mặc dù gieo cấy đúng khung thời vụ, chăm sóc như giống HDT10 nhưng sau hơn 100 ngày, giống VST899 vẫn chưa có đòng, trong khi các loại giống lúa khác đã bắt đầu chín”.
VST-899 là giống giả
Ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) khẳng định, giống lúa VST-899 là giả. Vì giống lúa VST-899 chưa được cấp quyết định công bố lưu hành; chưa được một tổ chức, cá nhân nào đăng ký thực hiện cấp quyết định lưu hành.
Cùng đó, quyết định 766 ngày 7/3/2022 là giả bởi từ ngày 1/1/2020 Luật Trồng trọt đã có hiệu lực nên “quyết định về việc công nhận giống cây trồng” do Cục trưởng Cục Trồng trọt ký.
Trong khi đó văn bản quảng cáo là “quyết định về việc công nhận chính thức giống cây trồng mới” ghi căn cứ pháp lý là Pháp lệnh Giống cây trồng 2004 và quyết định 95/2007 là sai về cơ sở pháp lý (pháp lệnh giống cây trồng và các văn bản hướng dẫn hết hiệu lực từ ngày 1/1/2020).
Trước tình trạng trên, Cục trưởng Cục Trồng trọt đề nghị cơ quan chức năng vào cuộc xử lý nghiêm và các địa phương cần tập trung tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân về giống lúa giả.
Mới đây, Công an tỉnh Thái Bình đã ra quyết định khởi tố 3 nhóm đối tượng có hành vi bán thóc giống VST-899 giả trên mạng xã hội, gây thiệt hại nặng nề cho bà con.
Theo Công an tỉnh Thái Bình, thời gian qua, trên các phương tiện thông tin đại chúng có rất nhiều người, trong đó có tỉnh Thái Bình phản ánh việc đã mua phải giống lúa kém chất lượng mang nhãn mác VST-899 được rao bán trên các trang facebook.
Trước tình hình trên, Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm công nghệ cao phối hợp với Phòng Cảnh sát hình sự tiến hành xác minh, điều tra làm rõ.
Bằng các biện pháp nghiệp vụ, cơ quan công an đã nhanh chóng thu thập thông tin tài liệu và xác định được 3 nhóm với 7 đối tượng cùng trú tại huyện Sông Lô (Vĩnh Phúc) có hành vi dùng thủ đoạn gian dối bằng cách lấy thóc thu hoạch của gia đình và mua thêm loại thóc giá rẻ sau đó đóng túi ni lông loại 1kg, đặt in nhãn mác giống lúa VST-899 dán lên bao bì túi thóc, lấy hình ảnh, video trên mạng chạy quảng cáo trên facebook.
Tuy nhiên, thực tế tại Việt Nam không có giống lúa VST-899, thông tin đối tượng đưa ra đều không có thật.
Qua điều tra, từ tháng 5/2023 đến nay, các đối tượng trên đã giao được 23.000 đơn hàng với số tiền chiếm đoạt khoảng 7,8 tỷ đồng. Căn cứ tài liệu, chứng cứ thu thập, Cơ quan Cảnh sát điều tra đã ra Quyết định khởi tố 3 vụ án hình sự “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” xảy ra trên không gian mạng và khởi tố 7 bị can gồm: Nguyễn Văn Thịnh, Trần Thị Hương, cùng SN 1987; Nguyễn Thị Thu, Nguyễn Tiến Lâm, cùng SN 1988; Nguyễn Văn Đại (SN 1981), Nguyễn Văn Dương (SN 1986), Hà Thị Châm (SN 2000).
Các đối tượng này cùng trú tại huyện Sông Lô (Vĩnh Phúc). Khám xét khẩn cấp nơi ở của các đối tượng, lực lượng chức năng thu giữ nhiều công cụ, phương tiện phạm tội như thóc các loại, túi ni lông, nhãn mác VST-899, các loại máy móc, thiết bị…
Khánh Vân
Báo Lao động và Xã hội số 86
